สภาพทั่วไปและข้อมูลพื้นฐานอำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน

ประวัติศาสตร์ตามตำนาน

เมื่อ 1600 ปีก่อน ไทยที่อาศัยอยู่ในอาณาจักรน่านเจ้าถูกศัตรูรุกราน จึงได้พากันอพยพหนีจากที่อยู่เดิมลงมาทางทิศใต้ ในครั้งนั้น เมืองโยนกถูกจีนฮ่อตีแตก เจ้าคำภีระ ผู้เป็นเจ้าผู้ครองเมืองหลวงพระบาง ทรงเป็นบรรพบุรุษของชาวไทยโยนก มีพระธิดาองค์หนึ่ง ชื่อพระนางจามรี เป็นหัวหน้า ได้อพยพลงมาทางใต้ มาสร้างเมืองหลวงพระบาง แต่ก็ถูกจีนฮ่อยกทัพตามมาตีอีก จึงนำไพร่พลหนีลงมาทางใต้ มาถึงเมืองฝาง หรือ เมืองจำปี หรือเมืองคามีระนคร ณ ที่แห่งนี้ พระนางได้คล้องช้างได้เชือกหนึ่ง ชื่อ พลายสุวรรณมงคล ใช้ช้างเป็นพาหนะพาไพร่พลเมืองหนีภัยเดินทางเลียบเลาะมาตามแม่ระมิงค์ (แม่ปิง) ถึงดอยแห่งหนึ่งในเขตจอมทอง ช้างทรงของพระนางจามรีได้ออกวิ่งจากดอยลงมาสู่แม่น้ำ เพื่อจะข้ามข้ามไปสู่ฟากข้างหน้า ดอยแห่งนี้จึงได้ชื่อว่า“ดอยหล่อ”อยู่ในเขตจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ในปัจจุบันนี้ ช้างได้นำขบวนอพยพเข้าสู่เขตเมืองหริภุญชัยใต้ เลียบไปตามป่าดงพงไพรไปทาง ทิศตะวันออก ช้างพาเดินลัดตัดตรงไปที่ดอยแห่งหนึ่งและพาเลาะรอบใกล้เชิงดอยนั้น ต่อมาดอยนั้นเรียกชื่อว่า ดอย“แม่รอบ”หรือ“แม่ลอบ” แล้วพาเดินมุ่งหน้าไปทางทิศใต้สู่ขุนลำน้ำลี้(ซึ่งสมัยนั้นยังไม่ได้มีชื่อว่าน้ำลี้) ซึ่งเทือกเขายาวติดต่อกันสลับซับซ้อน ผู้คนพลเมืองที่เดินติดตามมาต่างก็เหน็ดเหนื่อยเมื่อยหล้า จนต้องหายใจออกทางปากและเปล่งเสียง“หุย หุย” “ฮุ่ย ฮุ่ย” ตลอดทาง ต่อมาภายหลังที่นั้นชื่อเรียกว่า“ดอยอีฮุ่ย” ขบวนได้เดินทางต่อมาอีกระยะหนึ่งก็ได้มีการหยุดพักไพร่พล และได้ทำการซ่อมแซมเครื่องทรงที่ชำรุดเสียหายจากการเดินทาง มาไกล ณ ที่หยุดพักซ่อมแซมเครื่องทรงนี้ ต่อมาได้เรียกชื่อว่า “แม่แซม”หรือ“แม่แสม” หลังจากที่ได้หยุดพักและทำการซ่อมแซมเครื่องทรงช้างแล้ว ก็เดินทางต่อมาอีกครึ่งก็ได้หยุดพักช้างและพักพล ท้าวปวงมหาดได้พยายามบังคับช้างให้หมอบลง จึงกดหัวให้ช้างน้อมลง เพื่อจะได้ปลง(ปลด)เครื่องช้าง แต่ช้างไม่ยอมหมอบลง ท้าวปวงมหาดได้ให้ควาญช้างบังคับช้าง โดยใช้ขอเหล็กกระทุ้ง (ตุ้ง)หัวช้าง เพื่อให้ช้างหมอบได้พยายามอยู่เป็นเวลานาน ช้างจึงยอมหมอบลงและก็ได้มีพักไพร่พล ณ ที่แห่งนั้น ต่อมาได้ชื่อว่า ตุ๊งหัวช้าง คือทุ่งหัวช้างหรือ อำเภอทุ่งหัวช้างในปัจจุบัน

ความเป็นมา

อำเภอทุ่งหัวช้าง ได้จัดตั้งขึ้นโดยประกาศกระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2520 โดยแยกตำบลตะเคียนปม ตำบลทุ่งหัวช้างและตำบลบ้านปวง ออกจากเขตปกครองของอำเภอลี้ มาจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอด้วยเหตุผลที่ว่า ทั้งสามตำบลอยู่ห่างไกลจากตัวอำเภอ การคมนาคมไม่สะดวก ประกอบกับมีการแทรกซึมของฝ่ายตรงกันข้าม จึงจำเป็นต้องแยกมาจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอ โดยในระยะเริ่มแรกทางราชการได้ใช้สถานีอนามัยตำบลทุ่งหัวช้าง เป็นที่ทำการชั่วคราว ต่อมาเห็นว่าคับแคบจึงได้ย้ายมาอาศัยอยู่ ณ อาคารเรียนภายในบริเวณโรงเรียนชุมชนบ้านทุ่งหัวช้าง (ตั้งอยู่หมู่ที่ 3 ตำบลทุ่งหัวช้าง) เมื่อเดือนพฤษภาคม 2521 ต่อมาเมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2523 ได้ย้ายมาอยู่ยังที่ว่าการอำเภอทุ่งหัวช้างปัจจุบันซึ่งมีเนื้อที่ประมาณ 29 ไร่เศษ และเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน 2536 ได้รับการประกาศยกฐานะเป็นอำเภอทุ่งหัวช้าง ตามราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 110 ตอนที่ 179 ลงวันที่ 3 พฤศจิกายน 2536

- 2 -

สภาพโดยทั่วไป

ที่ตั้ง อำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน ตั้งอยู่ระหว่างเส้นรุ้งที่ 17 องศา 50 ถึงเส้นรุ้งที่ 18 องศา 17 และเส้นแวงที่ 98 ถึงเส้นแวงที่ 99 องศา 13

ขนาด อำเภอทุ่งหัวช้าง มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 950 ตร.กม. หรือ 593,750 ไร่ โดยเป็นพื้นที่ของตำบลบ้านปวง 275 ตร.กม. ตำบลตะเคียนปม 360 ตร.กม. และตำบลทุ่งหัวช้าง 315 ตร.กม.

รูปร่างและสัณฐาน มีรูปร่างสี่เหลี่ยมผืนผ้า ความยาวจากทิศเหนือสู่ทิศใต้ (ตามลำน้ำลี้) ระยะทาง 45 กม. ส่วนที่กว้างที่สุด ระยะทาง 22 กม.

อาณาเขต ทิศเหนือ จรดกับตำบลทาแม่ลอบ อำเภอแม่ทา และตำบลป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน

ทิศใต้ จรดกับตำบลแม่ถอด อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง

ทิศตะวันออก จรดกับอำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง

ทิศตะวันตก จรดกับอำเภอลี้ จังหวัดลำพูน

ลักษณะภูมิประเทศ

อำเภอทุ่งหัวช้าง มีสภาพเช่นเดียวกับภาคเหนือทั่วไป มีที่ราบแคบๆ ประมาณร้อยละ 30 สลับกับเทือกเขาสูง ต่ำ ประมาณร้อยละ 70 บริเวณที่เป็นที่ราบได้แก่ ที่ราบสองข้างลำน้ำลี้ ตอนกลางของอำเภอระดับความสูง 300-600 เมตรจากระดับน้ำทะเล เป็นแนวยาวตรงจากทิศเหนือไปทิศใต้และเป็นที่ตั้งของชุมชนต่าง ๆ ของอำเภอ ส่วนบริเวณที่เป็นหุบเข้าสูง ต่ำ ได้แก่ เทือกเขาทางด้านทิศตะวันออกและตะวันตก ขนานสองข้างลำน้ำลี้ ระดับความสูงประมาณ 700-1,200 เมตร จากระดับน้ำทะเล อีกด้านหนึ่งได้แก่ เทือกเขาทางด้านทิศใต้ของตำบลบ้านปวง มีความสูงประมาณ 700-900 เมตร จากระดับน้ำทะเล บริเวณเทือกเขาเหล่านี้นอกจากจะเป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำ ลำธารสายเล็กสายน้อยแล้วบางส่วนยังเป็นที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกินของชาวเขาเผ่ากระเหรี่ยง

คำขวัญอำเภอ

แหล่งกำเนินต้นน้ำลี้ ฝีมือเลิศยกดอกไหม ศูนย์รวมใจพระธาตุดอยกวางคำ งามเลิศล้ำอ่างเก็บน้ำแม่ปันเด็ง ผู้คนครัดเคร่งคุณธรรมน้ำใจงาม นามระบือคือทุ่งหัวช้าง

การคมนาคม

ระยะทางจากจังหวัดลำพูน เดินทางโดยใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 106 (สายลำพูน-ลี้) โดยมีเส้นทางแยกเข้าสู่อำเภอทุ่งหัวช้าง 4 เส้นทาง ดังนี้

สายแม่อาว - ทุ่งหัวช้าง โดยเริ่มจากบ้านแม่อาว ตำบลนครเจดีย์ อำเภอป่าซาง ถึงอำเภอทุ่งหัวช้าง รวมระยะทาง 55 กิโลเมตร เป็นทางลาดยางตลอดสาย

สายแม่ป๊อก - บ้านไม้ตะเคียน เริ่มจากบ้านแม่ป๊อก ตำบลแม่ตืน อำเภอลี้ ถึงอำเภอทุ่งหัวช้าง ระยะทางประมาณ 28 กิโลเมตร เป็นถนนลูกรังบางช่วง

- 3 -

สายแม่เทย - ทุ่งหัวช้าง เริ่มจากบ้านแม่เทย ตำบลแม่ตืน อำเภอลี้ ถึงอำเภอทุ่งหัวช้าง ระยะทางประมาณ 17 กิโลเมตร เป็นถนนลาดยางตลอดสาย

สายลี้-บ้านดอนมูล เริ่มจากบ้านวังดิน อำเภอลี้ ถึงอำเภอทุ่งหัวช้าง ระยะทางประมาณ 34 กิโลเมตร เป็นถนนลาดยางตลอดสาย

ระยะทางจากจังหวัดลำปาง โดยเริ่มจากบ้านแม่ต๋ำ ตำบลเสริมงาม อำเภอเสริมงาม จังหวัดลำปาง ถึงอำเภอทุ่งหัวช้าง ระยะทางประมาณ 34 กิโลเมตร เป็นถนนลาดยางตลอดสายติดต่อระหว่างจังหวัด

การปกครอง

1. การแบ่งเขตการปกครอง

ตำบล/เนื้อที่ (ตร.กม.)	จำนวน หมู่บ้าน	จำนวนประชากร			หมู่บ้านพื้นราบ		หมู่บ้านชาวเขา (กะเหรี่ยง)
		ชาย	หญิง	รวม	อพป.	กนช.	อพป.	กนช.
ตะเคียนปม 360	12	3,537	3,490	7,027	4	4	6	6
ทุ่งหัวช้าง 315	12	4,539	4,449	8,988	1	1	5	5
บ้านปวง 275	11	2,074	2,058	4,132	0	0	4	4
รวม 950	35	10,150	9,997	20,147	5	5	15	15

( ข้อมูล : สำนักทะเบียนอำเภอทุ่งหัวช้าง,ที่ทำการปกครองอำเภอทุ่งหัวช้าง )

2. การปกครองส่วนท้องถิ่น

ก. พื้นที่อำเภอทุ่งหัวช้างอยู่ในเขตเทศบาลทุ่งหัวช้าง จำนวน 4 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที 1 บ้านทุ่งเป็ด ตำบลทุ่งหัวช้าง

หมู่ที่ 2 บ้านหนองป่าตึง ตำบลทุ่งหัวช้าง

หมู่ที 3 บ้านทุ่งหัวช้าง ตำบลทุ่งหัวช้าง

หมู่ที่ 8 บ้านจริญญา ตำบลทุ่งหัวช้าง

ข. พื้นที่อำเภอทุ่งหัวช้าง ที่อยู่ในเขตองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) จำนวน 3 ตำบล ได้แก่ ตำบลตะเคียนปม ตำบลทุ่งหัวช้าง และตำบลบ้านปวง รวม 31 หมู่บ้าน ได้แก่

- 4 -

ตำบลตะเคียนปม มีจำนวน 12 หมู่บ้าน ดังนี้

หมู่ที่ 1 บ้านทุ่งข้าวหาง

หมู่ที่ 2 บ้านไม้ตะเคียน

หมู่ที่ 3 บ้านป่าตึงงาม

หมู่ที่ 4 บ้านห้วยงูสิงห์

หมู่ที่ 5 บ้านไม้สลี

หมู่ที่ 6 บ้านแม่แสม

หมู่ที่ 7 บ้านห้วยห้าง

หมู่ที่ 8 บ้านห้วยไร่

หมู่ที่ 9 บ้านหนองหลัก

หมู่ที่ 10 บ้านป่าก่อ

หมู่ที่ 11 บ้านศรีดงเย็น

หมู่ที่ 12 บ้านใหม่ไม้สลี

ตำบลทุ่งหัวช้าง มีจำนวน 12 หมู่บ้าน ดังนี้

หมู่ที่ 1 บ้านทุ่งเป็ด

หมู่ที่ 2 บ้านหนองป่าตึง

หมู่ที่ 3 บ้านทุ่งหัวช้าง

หมู่ที่ 4 บ้านหัวขัว

หมู่ที่ 5 บ้านโป่งแดง

หมู่ที่ 6 บ้านแม่ปันเด็ง

หมู่ที่ 7 บ้านสัญชัย

หมู่ที่ 8 บ้านจริญญา

หมู่ที่ 9 บ้านดง

หมู่ที่ 10 บ้านหนองผำ

หมู่ที่ 11 บ้านสันดอนมูล

หมู่ที่ 12 บ้านดอยวงศ์

ตำบลบ้านปวง มีจำนวน 11 หมู่บ้าน ดังนี้

หมู่ที่ 1 บ้านแม่บอนเหนือ

หมู่ที่ 2 บ้านห้วยโป่ง

หมู่ที่ 3 บ้านห้วยปิง

หมู่ที่ 4 บ้านหนองบัว

- 5 -

หมู่ที่ 5 บ้านหนองกอก

หมู่ที่ 6 บ้านใหม่

หมู่ที่ 7 บ้านปวง

หมู่ที่ 8 บ้านดอนมูล

หมู่ที่ 9 บ้านสันดอนรอม

หมู่ที่ 10 บ้านแม่บอนใต้

หมู่ที่ 11 บ้านล้องสันติสุข

3. พื้นที่และการใช้ประโยชน์

เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาและป่าไม้ ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ทั้งที่อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า บางส่วนถูกบุกรุกแผ้วถางถือครองเข้าทำประโยชน์ และพื้นที่ที่ประชากรอยู่อาศัยแต่ดั้งเดิม ซึ่งการถือครองที่ดิน สำนักงานที่ดินอำเภอทุ่งหัวช้างได้ออกเอกสารสิทธิ์ให้แก่ราษฎรมีรายละเอียด ดังนี้

-โฉนดที่ดิน จำนวน 8,755 แปลง

-หนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3 ก.) จำนวน 975 แปลง 2,542-3-61 ไร่

-หนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3) จำนวน 232 แปลง 776-3-84 ไร่

-ใบจอง จำนวน 703 แปลง 2,689-2-0 ไร่

-หนังสือสำคัญสำหรับที่หลวง (น.ส.ล.) จำนวน 156 แปลง

-ส.ค.1 จำนวน 2,702 แปลง

4. ลักษณะภูมิอากาศ

ลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบมรสุมมี 3 ฤดู คือ

-ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนมีนาคม ถึง เดือนพฤษภาคม

-ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนมิถุนายน ถึง เดือนกันยายน

-ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคม ถึง ถึงเดือนกุมภาพันธ์

5. จำนวนประชากร

มีประชากรทั้งสิ้น 20,147 คน แยกเป็นชาย 10,150 คน หญิง 9,997 คน ประชากรสามารถแยกเป็นตำบลได้ ดังนี้

ตำบล	ประชากรพื้นราบ			ประชาชาวเขา
	ชาย	หญิง	รวม	ชาย	หญิง	รวม
ตะเคียนปม ทุ่งหัวช้าง บ้านปวง	1,614 1,902 1,060	1,743 1,829 1,062	3,357 3,731 2,122	1,923 2,637 1,014	1,747 2,620 996	3,670 5,257 2,010
รวม	4,576	4,634	9,210	5,574	5,363	10,937

- 6 -

สภาพทางเศรษฐกิจ

1. การเกษตรกรรม อำเภอทุ่งหัวช้าง มีพื้นที่การเกษตรกรรมทั้งสิ้น 53,477 ไร่ มีพืชเศรษฐกิจแบ่งได้ ดังนี้

ที่	พืชเศรษฐกิจ	พื้นที่ปลูก(ไร่)	จำนวนราย
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.	ข้าวเหนียว ข้าวไร่ ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ฤดูฝน ข้าวนาปี ถั่วเขียวผิวดำ ไม้ดอก ยาสูบพันธุ์พื้นเมือง ลำไย ชมพู่ ข้าวโพดผลิตเม็ดพันธุ์ หอมแดง กระเทียม ถั่วเหลืองฝักสด ถั่วลิสงฤดูฝน / ฤดูแล้ง ยางพารา มะม่วง มันฝรั่ง	10,191 1,136 38,851 10,191 101 9 110 10,207 18 181 61 293 497 933 299 1,456 3,400	2,703 754 2,359 2,714 63 3 45 1,156 9 111 20 315 269 359 38 491 1,116

ข้อมูลจาก สำนักงานเกษตรอำเภอทุ่งหัวช้าง

- 7 –

2. การปศุสัตว์ ข้อมูลจำนวนสัตว์

สัตว์ที่เลี้ยง	จำนวน (ตัว)
โค กระบือ สุกร เป็ด ไก่ สุนัข แมว	2,889 552 7,619 329 90,341 2,951 307

3. การอุตสาหกรรม ในพื้นที่อำเภอไม่มีโรงงานอุตสาหกรรมที่ได้รับใบอนุญาตประกอบการแต่อย่างใด

4. การพาณิชย์

- มีธนาคาร จำนวน 1 แห่ง คือ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร

- มีสหกรณ์การเกษตร จำนวน 1 แห่ง คือ สหกรณ์การเกษตรอำเภอทุ่งหัวช้าง

- สถานบริการน้ำมันเชื้อเพลิงขนาดกลาง 3 แห่ง

- สถานบริการและสถานเริงรมย์ - แห่ง

5. การท่องเที่ยว

อำเภอทุ่งหัวช้าง ไม่มีสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับชาติ แต่มีสถานที่บางแห่งที่พอจะพัฒนาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงในระดับท้องถิ่นได้ คือ

- อ่างเก็บน้ำแม่ปันเด็ง ตั้งอยู่หมู่ที่ 6 ตำบลทุ่งหัวช้าง เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดกลาง เพื่อใช้ประโยชน์ทางการเกษตร ดำเนินงานโดยสำนักงาน รพช.ลำปาง

การคมนาคมรถยนต์เดินทางเข้า - ออกได้ทุกฤดูกาล

- วัดพระธาตุดอยกวางคำ ตั้งอยู่หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งหัวช้าง เป็นปูชนียสถานตั้งอยู่บนเนินเขาระยะทางจากเนินเขาถึงพระธาตุ ประมาณ 1 กม. รถยนต์เดินทางเข้า - ออก ได้ทุกฤดูกาล

สภาพทางสังคม

1. การศึกษา

ข้อมูลทางด้านการศึกษา

สถานศึกษาสังกัด	จำนวนโรงเรียน	จำนวนห้องเรียน	จำนวนครู	จำนวนนักเรียน
สพฐ. กศน.	20 โรงเรียน 3 สาขา 1 แห่ง	172 3	169 8	2,658 88

ข้อมูลจาก เครือข่ายสถานศึกษาอำเภอทุ่งอำเภอทุ่งหัวช้าง

- 8 -

ระบบการศึกษานอกโรงเรียน

- กลุ่มสนใจ 36 กลุ่ม

- วิชาชีพระยะสั้น 43 กลุ่ม

- ที่อ่านหนังสือประจำหมู่บ้าน 35 กลุ่ม

- ห้องสมุดประชาชน 1 แห่ง

การศึกษาอื่นๆ

- โรงเรียนพระปริยัติธรรม 1 แห่ง

- ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 21 แห่ง

- หน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล 3 แห่ง

2. การศาสนาและศิลปวัฒนธรรม

- การศาสนา ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ 100 % ศาสนาอื่นไม่มี

- มีสถาบันหรือองค์กรทางศาสนา มี 7 วัด สำนักสงฆ์ 9 แห่ง และที่พักสงฆ์ 9 แห่ง

- ศิลปวัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมประเพณี

ประชาชนส่วนใหญ่เป็นชาวเขาเผ่ากระเหรี่ยงนับถือศาสนาพุทธ ผสมผสานเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องการ นับถือผี และมีประเพณีที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาคือ การอยู่กรรม ชาวกะเหรี่ยงมีภาษาพูดเป็นของตนเอง การแต่งกาย

ส่วนใหญ่จะตัดเย็บเสื้อผ้าที่ทอขึ้นเอง และมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวและได้รับอิทธิพลจากภายนอกโดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ที่ได้รับการศึกษาจากภายนอก ส่วนคนรุ่นเก่ายังคงยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิมไม่ค่อยสนใจวัฒนธรรมภายนอก

ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน

1. กำลังเจ้าหน้าที่ตำรวจ

มีสถานีตำรวจภูธรฯ 1 แห่ง อัตรากำลังตำรวจชั้นสัญญาบัตร 10 นาย ประทวน 73 นาย และยังได้จัดกำลังป้องกันและปราบปรามอาชญากรรม โดยจัดเป็นชุดสายตรวจบ้านปวง 1 ชุด 4 นาย ตำบลตะเคียนปม 1 ชุด 4 นาย ตำบลทุ่งหัวช้าง 1 ชุด 3 นาย สายตรวจรถจักรยานยนต์ 3 คัน 6 นาย สายตรวจรถยนต์ 1 คัน 9 นาย

2. กำลังมวลชน

- หมู่บ้าน อพป. 20 หมู่บ้าน ราษฎรผ่านการฝึก จำนวน 560 คน

- สมาชิก ทสปช. 516 คน (ประเภทคุ้มครองพัฒนา)

- สมาชิก กนช. 245 คน

- สมาชิก อส. 6 คน

- อพปร. 450 คน

- 9 -

ระบบบริการพื้นฐาน

การคมนาคมติดต่อสื่อสาร

- มีที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข จำนวน 1 แห่ง

- มีการให้บริการติดต่อสื่อสารทางโทรศัพท์จำนวนคู่สาย 800 คู่สาย

- มีหน่วยบริการผู้ใช้ไฟฟ้า สังกัดการ ไฟฟ้าส่วนภูมิภาคจังหวัด จำนวน 1 แห่ง คือ หน่วยบริการไฟฟ้าอำเภอทุ่งหัวช้าง

การสาธารณูปโภค

- มีระบบการประปาหมู่บ้าน จำนวน 35 หมู่บ้าน ประปาภูเขา 12 แห่ง

- การประปาภูมิภาคยังไม่มีในอำเภอทุ่งหัวช้าง

แหล่งน้ำกินน้ำใช้ ประเภทอื่น

- บ่อน้ำบาดาล จำนวน 69 บ่อ (มีน้ำตลอดปี 57 แห่ง)

- บ่อน้ำตื้น จำนวน 549 บ่อ (มีน้ำตลอดปี 510 แห่ง)

- สระน้ำเพื่อการเกษตร จำนวน 90 แห่ง (มีน้ำตลอดปี 57 แห่ง)

- อ่างเก็บน้ำ จำนวน 36 แห่ง (มีน้ำตลอดปี 35 แห่ง)

- ฝาย จำนวน 189 แห่ง (มีน้ำตลอดปี 108 แห่ง)

- แม่น้ำ ลำคลอง ลำห้วย สายหลัก จำนวน 62 สาย

ทรัพยากรธรรมชาติ

ทรัพยากรดิน

สภาพโดยทั่วไปเป็นดินปนทรายในแถบบริเวณเชิงเขาที่มีความลาดชัน เวลาฝนตกดินจะถูกชะล้างหน้าดินพังทลายสูญเสียความอุดมสมบูรณ์ได้ง่าย

ทรัพยากรน้ำ

อำเภอทุ่งหัวช้าง เป็นต้นกำเนิดลำน้ำลี้ โดยไหลลงทางทิศใต้ไปจนถึงอำเภอลี้ มีลำห้วยเล็ก ๆ เป็นจำนวนมากจึงเป็นทางน้ำไหลในฤดูฝน นอกจากนี้ยังมีอ่างเก็บน้ำต่าง ๆ ประมาณ 36 แห่ง

ทรัพยากรป่าไม้

อำเภอทุ่งหัวช้างมีพื้นที่ป่าไม้ ได้แก่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง มีพื้นที่อยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ เนื้อที่ประมาณ 64.50 ตร . กม.และเป็นเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าขุนแม่ลี้ ซึ่งเป็นพื้นที่ส่วนใหญ่ของอำเภอ เนื้อที่ประมาณ 355.50 ตร.กม. ซึ่งปัจจุบันสภาพพื้นที่ป่าจะมีอยู่ประมาณร้อยละ 50 ของพื้นที่ป่า มีป่าไม้เบญจพรรณและไม้สัก มีสัตว์ป่าหายาก เช่น กวาง ชะนี ลิง ไก่ป่า ฯลฯ