อำเภอ งาว

งาว เป็นหนึ่งใน 13 อำเภอของจังหวัดลำปาง มีพื้นที่ประมาณ 1,815 ตารางกิโลเมตร เป็นอำเภอที่มีพื้นที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดลำปาง อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานครประมาณ 650 กิโลเมตร เป็นอำเภอยุทธศาสตร์ชายแดนที่มีบริเวณชายแดนติดต่อกันถึงสามจังหวัดได้แก่ จังหวัดพะเยา จังหวัดแพร่และจังหวัดลำปาง

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภองาวตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด ที่ว่าการอำเภอปัจจุบันตั้งอยู่ริมถนนพหลโยธิน สายลำปาง-พะเยา บริเวณบ้านหนองเหียง ห่างจากตัวเมืองลำปางประมาณ 83 กิโลเมตร จากตัวเมืองพะเยาประมาณ 50 กิโลเมตร และจากตัวเมืองแพร่ประมาณ 89 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

· ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอวังเหนือและ อำเภอเมืองพะเยา (จังหวัดพะเยา)

· ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอดอกคำใต้ (จังหวัดพะเยา) และอำเภอสอง (จังหวัดแพร่)

· ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสอง (จังหวัดแพร่) และอำเภอแม่เมาะ

· ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอแจ้ห่ม

ประวัติ

อำเภองาวหรือเดิมเรียกว่า เมืองงาว ปรากฏชื่อตามประวัติศาสตร์ล้านนามาแต่ตั้งต้นกรุงรัตนโกสินทร์ นับตั้งแต่พระเจ้ากาวิละเถลิงถวัลยราชสมบัติขึ้นเป็นพระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ได้มีการเริ่มฟื้นฟูระบบการปกครองหัวเมืองน้อยใหญ่ในอาณาจักรล้านนาใหม่ โดยแบ่งหัวเมืองน้อยใหญ่ออกเป็น 4 ระดับ ได้แก่เมืองประเทศราช เมืองชั้นเอก เมืองชั้นโท เมืองชั้นตรี เมืองงาว มีฐานะเป็นหัวเมืองชั้นเอกของอาณาจักรล้านนา แบ่งออกได้ 8 เมืองได้แก่ เมืองเชียงราย เมืองพะเยา เมืองเชียงแสน เมืองเชียงของ เมืองปาย เมืองตาก เมืองฝาง และเมืองงาว ประวัติศาสตร์เมืองงาวโบราณมีประวัติศาสตร์การตั้งบ้านเมืองมายาวนาน เป็นเมืองปราการหน้าด่านที่สำคัญขึ้นกับเมืองเขลางค์นคร (นครลำปาง) ตำนานเมืองงาวโบราณมีประวัติศาสตร์การสร้างเมืองเกี่ยวข้องกับเมืองหิรัญเงินยางหรือโยนกเชียงแสน เชียงแสน ตามตำนานกล่าวไว้ว่าพระเจ้าชัยศิริเจ้าเมืองเชียงแสนได้ถูกข้าศึกรุกรานบ่อยครั้งจากเงี้ยว แกว มอญ จีนอพยพผู้คนหนีภัยสงครามลงมาทางตอนใต้ทำให้อาณาจักรโยนกเชียงแสนล่มสลาย กลุ่มหนึ่งนั้นได้มาอาศัยอยู่เมืองภูกามยาวหรือเมืองพะเยาเป็นต้นตระกูลขุนเจือง ขุนจอมธรรมแห่งแคว้นพะเยา อีกกลุ่มหนึ่งอพยพมาทางใต้ตามขุนเขาอาศัยลำน้ำงาว ดอยห้วยอุ้มปากบ่องผาแดง อาศัยอยู่ในบริเวณอำเภองาวปัจจุบัน คนกลุ่มนี้ได้สร้างบ้านสร้างเมืองเล็ก ๆ ขึ้นมีพ่อเมืองปกครองสืบต่อมามีเจ้าเมืองเชื้อสายพระยางำเมือง นามว่าเจ้าแสนเมืองซึ่งบอกแสดงความสัมพันธ์ระหว่างเมืองงาวและแคว้นพะเยาเป็นว่าเมืองงาวเป็นลูกข้างหางเมืองของเมืองพะเยา อยู่ใต้อำนาจการปกครองของแคว้นพะเยา โดยยึดรูปแบบการปกครองแบบเวียงต่างๆ แบบแคว้นพะเยาคือมีการสร้างเวียงรอบๆ เป็นเวียงบริวารกินอาณาบริเวณกว้างขวาง ได้แก่ เวียงบน เวียงแหง เวียงปิน เวียงทิพย์ เวียงแป้น แต่ละเวียงมีขุนเวียงเป็นผู้ปกครอง มีจุดศูนย์กลางที่เวียงบน บริเวณวัดศรีมุงเมืองในปัจจุบัน ต่อมาได้ขึ้นกับเมืองนครลำปางโดยชื่อบ้านนามเมืองปรากฏตามตำนานหนึ่งกล่าวว่าเมืองงาวเดิมชื่อว่าเมืองเงินมีเจ้าผู้ครองนครที่เข้มแข็งชำนาญการสงคราม มีความเชี่ยวชาญในการณรงค์สงคราม มีการใช้
ของ้าว เป็นอาวุธสำคัญการรบ เมื่อข้าศึกจากหัวเมืองลื้อ เมืองเขิน เมืองเงี้ยว เข้ามารุกรานก็ไม่อาจรุกล้ำเข้าไปถึงเมืองเขลางค์นครได้ เมื่อข้าศึกล่วงล้ำเข้าเขตแดนเมืองเงินก็ถูกตีแตกพ่ายกลับไปทุกครั้ง เจ้าผู้ครองเมืองเงินได้อาสาปราบปรามข้าศึก พวกฮ่อ เงี้ยว ที่มารุกรานถึงหัวเมืองเงี้ยว หัวเมืองลื้อ หัวเมืองเขิน จนถึงแคว้นสิบสองปันนา ได้รับชัยชนะจนเป็นที่ร่ำลือ เจ้าเมืองเขลางค์นครได้ประทานง้าวด้ามเงินเป็นบำเหน็จคุณงามดีและความกล้าหาญ เป็นที่ยินดีแก่ชาวเมือง จึงเรียกเจ้าเมืองว่า พระยาง้าวเงิน และเรียกชื่อเมืองว่า เมืองง้าวเงิน กาลเวลาผ่านมาได้เรียกเพี้ยนเป็น เมืองงาว ตามลำดับ หลังจากที่มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงระบบการปกครองหัวเมืองใหม่เป็น มณฑล จังหวัด ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราช เมืองงาว ขึ้นอยู่กับจังหวัดลำปาง มณฑลมหาราษฎร์ เป็นหนึ่งในอำเภอแรกเริ่มของจังหวัดลำปาง ได้แก่ อำเภอเมืองลำปาง อำเภอสบยาว อำเภอป่าตัน อำเภอแม่ทะ อำเภอเกาะคา อำเภอสบปราบ อำเภอหางสัตว์ อำเภอแจ้ห่ม อำเภอเมืองลอง อำเภอเมืองเถิน และอำเภอเมืองงาว ปีพุทศักราช ๒๕๘๑ มีพระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอใหม่ จากอำเภอเมืองงาว เปลี่ยนเป็น อำเภองาว จนถึงปัจจุบัน

อีกเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ที่สำคัญอีกประการหนึ่งก็คือ เมืองงาวเป็นสถานที่ประทับและสวรรคตของพ่อขุนงำเมือง เจ้าเมืองพะเยา สหายร่วมน้ำสาบานกับสองมหาราชคือ พญามังรายมหาราชแห่งนครเชียงใหม่และพ่อขุนรามคำแหงมหาราชแห่งกรุงสุโขทัย ตามตำนานกล่าวไว้ว่า "เมื่อพ่อขุนงำเมืองได้มอบราชกิจต่าง ๆ ในการปกครองบ้านเมืองให้พญาคำแดงราชบุตร แล้วเสด็จได้ไปประทับพักผ่อนที่เมืองงาว ปี พ.ศ. 1841 พ่อขุนงำเมืองก็สิ้นพระชนม์ รวมพระชนมายุได้ 60 ปี"

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภองาวแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 84 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร^[1]
1.	หลวงเหนือ	Luang Nuea	6	2,077	4,850
2.	หลวงใต้	Luang Tai	8	2,017	5,882
3.	บ้านโป่ง	Ban Pong	10	2,145	6,918
4.	บ้านร้อง	Ban Rong	11	2,146	6,591
5.	ปงเตา	Pong Tao	11	2,485	7,654
6.	นาแก	Na Kae	5	1,128	4,725
7.	บ้านอ้อน	Ban On	8	1,441	4,765
8.	บ้านแหง	Ban Haeng	8	2,006	6,514
9.	บ้านหวด	Ban Huat	6	1,580	4,867
10.	แม่ตีบ	Mae Tip	5	1,280	4,346

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภองาวประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

· เทศบาลตำบลหลวงเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหลวงเหนือทั้งตำบล

· เทศบาลตำบลหลวงใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหลวงใต้ทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโป่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโป่งทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านร้อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านร้องทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลปงเตา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปงเตาทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลนาแก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาแกทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านอ้อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านอ้อนทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านแหง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านแหงทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหวด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านหวดทั้งตำบล

· องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ตีบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ตีบทั้งตำบล

สถานศึกษา

· โรงเรียนประชารัฐธรรมคุณ โรงเรียนมัธยมศึกษาแห่งแรกประจำอำเภอ

· โรงเรียนประชาราชวิทยา โรงเรียนมัธยมศึกษา

· โรงเรียนดอนไชยวิทยา โรงเรียนเอกชนแห่งแรกของอำเภอ

· โรงเรียนอนุบาลงาวภาณุนิยม โรงเรียนอนุบาลประจำอำเภอ

สถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ใกล้เคียง

· มหาวิทยาลัยพะเยา ตามถนนพหลโยธิน ตำบลแม่กา อำเภอเมืองพะเยา ห่างจากอำเภองาวประมาณ 32 กิโลเมตร

เทศกาลและประเพณีประจำปี

· ประเพณีตานตุงซาววา ในเทศกาลป๋าเวณีปีใหม่เมือง

· ป๋าเวณีปีใหม่เมืองง้าวเงิน

· ป๋าวเณีล่องสะเปาจาวเวียงง้าวเงิน

· ประเพณีดำหัวเจ้าพ่อประตูผา

สถานที่ท่องเที่ยว

สะพานโยง

สะพานข้ามลำน้ำงาว เป็นสะพานโยงแห่งแรกของประเทศและเป็นสัญลักษณ์ของอำเภองาว ตั้งอยู่บ้านน้ำจำตำบลหลวงใต้และบ้านเกาะตำบลหลวงเหนือ เดิมใช้เป็นทางสัญจรมายังตัวอำเภองาวจะเห็นสะพานแขวนโครงเหล็กมีทางเดินทำด้วยไม้ขนาดกลางทอดตัวผ่านแม่น้ำงาว เห็นแล้วสะดุดตากับผู้คนที่ได้พบเห็น ปัจจุบันสถานที่แห่งนี้เป็นแหล่งพักผ่อนในช่วงยามเย็น บนสะพานโยงจะไม่อนุญาตให้นำยานพาหนะทุกชนิดวิ่งผ่าน โดยสร้างที่กั้นรถวิ่งบนสะพาน ส่วนบริเวณทางขึ้นสะพานจะมีร้านค้าตั้งขายสินค้า นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางมาเที่ยวสามารถศึกษาวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนอำเภองาว อำเภอเล็ก ๆ ที่มีตลาดขนาดน้อย ๆ กับวิถีชีวิตที่อาศัยริมแม่น้ำงาว

หล่มภูเขียว

หล่มภูเขียว เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ในพื้นที่หมู่ที่ 6 ตำบลบ้านอ้อน อำเภองาว จังหวัดลำปาง มีลักษณะเป็นแหล่งน้ำขนาดใหญ่ เนื้อที่ราว 1-2 ไร่ มีความลึกมากจนมองเห็นเป็นสีเขียวมรกตสวยงาม ความลึกนั้นไม่สามารถระบุได้ สันนิษฐานว่าแอ่งแห่งนี้เกิดจากการยุบตัวของเปลือกโลกในสมัยดึกดำบรรพ์ หรืออาจเกิดจากการยุบตัวของหินปูนซึ่งเคยเป็นเพดานถ้ำมาก่อน แล้วจมลงใต้น้ำ เรียกว่าหลุมยุบ (Sink Hole) ต่อมาจึงกลายเป็นแหล่งรับน้ำ และมีปลาอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก

วัดพระธาตุม่อนทรายนอน

วัดม่อนทรายนอน สร้างเมื่อปีพุทธศักราช 2386 ชาวอำเภองาวนิยมเรียกว่าวัดดอย ตามตำนานปรากฏเกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าแปลงกายเป็นทรายเพื่อโปรดสรรพสัตว์และถูกนายพรานตามล่าจนถึงสถานที่ตั้งวัดปัจจุบัน และการปกครองมีเจ้าอาวาสจำนวน 4 รูป คือ พระน้อย สจจญาโณ พระส่วยละ พระสุนทรและพระน้อย ปัจจุบันมีพระครูสถิตธรรมพิทักษ์ เจ้าคณะตำบลบ้านแหงเป็นเจ้าอาวาส ทางขึ้นสู่วัดม่อนทรายนอน (วัดดอย) สามารถขึ้นได้สองทางได้แก่ทางถนนและทางบันไดนาค ซึ่งมีความสูงประมาณ 300 กว่าขั้น

วัดจองคำ พระอารามหลวง

ตั้งอยู่ตำบลบ้านหวด บนถนนพหลโยธิน สายลำปาง-งาว ห่างจากตัวอำเภองาว 10 กิโลเมตร วัดจองคำเป็นวัดเก่าแก่แห่งหนึ่งในจังหวัดลำปาง โดยสถาปัตยกรรมก่อสร้างที่โดดเด่นเป็นศิลปะแบบไทยใหญ่ สันนิษฐานว่าก่อสร้างโดยชาวพม่าที่มารับจ้างทำสัมปทานป่าไม้ที่เขตอำเภองาว ไม่ปรากฏหลักฐานการสร้างที่แน่ชัด ตัววิหารชัยภูมิศิลปะแบบไทยใหญ่หลังเดิมถูกรื้อย้ายมาไปไว้ ณ เมืองโบราณ จังหวัดสมุทรปราการ หลังที่เห็นปัจจุบันเป็นศิลปะที่สร้างขึ้นมาใหม่ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2549 สืบเนื่องจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงครองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี ได้มีการยกวัดราษฎร์ขึ้นเป็นพระอารามหลวง วัดจองคำได้รับคัดเลือกให้สถาปนาขึ้นเป็นพระอารามหลวง ชั้นตรี ชนิดสามัญ ถือเป็นพระอารามหลวงลำดับที่สามของจังหวัดลำปาง นอกจากนี้ยังเป็นโรงเรียนสอนพระปริยัติธรรมแผนกบาลีประจำจังหวัดลำปาง แต่ละปีนักเรียนปริยัติธรรมสามารถสอบเปรียญธรรมบาลีได้ตั้งแต่ประโยคหนึ่งจนถึง ป.ธ.9 ได้รับพระราชทานอุปสมบทเป็นนาคหลวงจำนวนมาก เจ้าอาวาสลำดับปัจจุบันและเจ้าสำนักได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ในราชทินนามว่า พระเทพปริยัติมงคล

ศูนย์วิจัยกีฏวิทยาป่าไม้ที่ 1

ศูนย์วิจัยกีฏวิทยาป่าไม้ที่ 1 ตั้งอยู่ริมถนนสายพหลโยธินจากจังหวัดลำปางไปพะเยา- เชียงราย ห่างจากตัวจังหวัดลำปางราว 72 กิโลเมตร หากท่านไม่รีบร้อนนัก ท่านสามารถขับรถยนต์ไปเรื่อยๆ ชมทิวทัศน์ป่าไม้ ภูเขา ทั้งสองฝั่งถนน บนเส้นทางสายนี้ เป็นเส้นทางที่มีแหล่งแวะพักท่องเที่ยว ทั้งเชิงประวัติศาสตร์ การศึกษา และ ธรรมชาติ เช่น แหล่งภาพเขียนก่อนยุคประวัติศาสตร์ที่ประตูผา ศาลเจ้าพ่อประตูผา อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท สถานีฝึกนิสิตคณะวนศาสตร์ สถานีบำรุงพันธุ์ไม้สัก สวนรุกขชาติห้วยทาก และศูนย์วิจัยแมลงและจุลชีววิทยาป่าไม้ที่ 1 เป็นต้น แม้จะมีหลายช่วงเป็นทางภูเขา แต่หากมีความระมัดระวังและไม่ขับรถเร็วจนเกินไปนัก เส้นทางนี้ก็ดูจะไม่มีอันตราย เพราะทุกวันนี้เป็นถนน 4 เลนแล้ว อีกทั้งรถราก็ไม่มาก อย่างไรก็ตาม ศูนย์ฯ อยู่ก่อนถึงอำเภองาวราว 12 กิโลเมตร

ศาลเจ้าพ่อประตูผา

ตำนานเจ้าพ่อประตูผา กล่าวว่าท่านเป็นขุนพลทหารเอกของเจ้าหลวงลิ้นก่าน เจ้าผู้ครองนครลำปาง มีตำแหน่งเป็น พญามือเหล็ก ท่านได้สร้างวีรกรรมสละชีวิตช่วยเจ้าหลวงลิ้นก่านจากการรุกรานของกองทัพพม่า ตำนานกล่าวว่า กองทัพพม่าได้ยกกองทัพมาทางทิศเหนือเพื่อกรีฑาทัพเข้าตีเมืองนครลำปาง ณ บริเวณช่องประตูผา เมืองนครลำปางขณะนั้นมีฐานะเป็นนครรัฐอิสระมีเจ้าผู้ครองนคร (เจ้าหลวง) ปกครองภายใต้อาณาจักรหริภัญชัย กองทัพเจ้าหลวงลิ้นก่านได้ยกทัพออกต้านทัพพม่าที่บริเวณช่องประตูผา เมื่อกองทัพทั้งสองปะทะกัน ต่างฝ่ายต่างเสียรี้พลเป็นเป็นจำนวนมาก กองทัพเมืองนครลำปางเพี้ยงพล้ำเสียทีทัพพม่า ถูกทหารพม่าล้อมไว้บริเวณปากถ้ำประตูผา พญามือเหล็กได้พาทหารเข้าสู้รบเพื่อปกป้องเจ้าหลวงจนสุดความสามารถ เพื่อประวิงเวลารอทัพหนุนจากเมืองหริภัญชัยลำพูนมาช่วย จนถูกทหารพม่าฆ่าตายจนหมดสิ้น เหลือแต่พญามือเหล็กเพียงคนเดียว พญามือเหล็กยังคงยืนถืออาวุธขวางปากถ้ำต่อสู้กับทหารพม่าเป็นกำลังสามารถ ตลอดทั้งวันตั้งแต่เช้าจรดเย็น เข่นฆ่าทหารพม่าตายลงเป็นจำนวนมาก จนทหารพม่าหวาดเกรงไม่สามารถผ่านเข้าไปในถ้ำที่ซ่อนของเจ้าหลวงลิ้นก่านได้แม้แต่คนเดียว ในที่สุดพญามือเหล็กได้เหนื่อยเจียนจะขาดใจตาย ก่อนจะตายยังมีจิตสำนึกได้ว่าหากตนเองล้มลงเมื่อใดแล้ว ทหารพม่าที่เหลือจะต้องเข้าไปทำร้ายเจ้าหลวงของตนเป็นแน่แท้ จึงไม่ยอมล้มลงเด็ดขาด และต่อสู้กับทหารพม่าต่อไปจนตัวเองขาดใจตายในท่ายืนถืออาวุธ ส่วนทหารพม่าที่เหลืออยู่ก็เข็ดขยาดไม่มีใครกล้าเข้ามาต่อสู้ด้วย ได้แต่ล้อมเอาไว้จนกระทั่งกองทัพหนุนของเมืองลำพูนยกตามมาช่วยทัน พม่าจึงถอยทัพหนีกลับไปเนื่องจากกำลังที่เหลืออยู่ไม่สามารถจะสู้ต่อได้ เมื่อพม่าเลิกทัพกลับไปแล้วเจ้าหลวงลิ้นก่านได้พบว่า พญามือเหล็กได้เสียชีวิตลงแล้ว โดยที่ยังยืนถืออาวุธยืนจังก้าพิงผนังหน้าปากถ้ำ ทำให้เมืองนครลำปางรอดพ้นจากการรุกรานของพม่าได้ เจ้าหลวงลิ้นก่านได้สรรเสริญยกย่องวีรกรรมของพญามือเหล็ก โดยยกย่องให้เป็นเจ้าพ่อประตูผานับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา นี่คือวีรกรรมอันกล้าหาญของเจ้าพ่อประตูผา พญามือเหล็กทหารเอกของเจ้าหลวงลิ้นก่านแห่งเมืองนครลำปาง กระทรวงกลาโหมได้อัญเชิญนามมาตั้งเป็นค่ายรบพิเศษประตูผา เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจของทหารตราบจนปัจจุบัน

อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท

มีเนื้อที่ประมาณ 758,750 ไร่ ตั้งอยู่ระหว่างอำเภอเมืองลำปางกับอำเภองาว ห่างจากตัวเมืองลำปางประมาณ 66 กิโลเมตร ตรงกิโลเมตรที่ 768-769 แยกเข้าทางเข้าบริเวณปากถ้ำประมาณครึ่งกิโลเมตร รถยนต์สามารถเข้าถึงบริเวณตีนถ้ำภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อย สวยงามมาก สลับซับซ้อนและมีถ้ำเล็กถ้ำน้อยมากมายที่มีความสวยงามแตกต่างกันไป เหตุการณ์ในประวัติที่สำคัญก็คือครั้งหนึ่ง พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เคยเสด็จประพาสถ้ำผาไท ในครั้งนั้นได้จารึกพระปรมาภิไธยย่อ ปปร. ไว้ภายในถ้ำเพื่อเป็นพระเกียรติยศในการเสด็จประพาส นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวชม ทางอุทยานฯ มีบ้านพักบริการ รายละเอียดให้ติดต่อฝ่ายจัดการอุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท

รัฐวิสาหกิจและธนาคาร

· การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอำเภองาวบริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด สาขางาวสถานีเดินรถนครลำปาง จังหวัดลำปาง สาขางาว (บริษัท ขนส่ง จำกัด)ธนาคารทหารไทย สาขางาว

· ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขางาว

· ธนาคารออมสิน สาขางาว

ข้อมูลโดย https://th.wikipedia.org/wiki/อำเภองาว