ประวัติอำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี

1. สภาพทั่วไป

อำเภอท่าวุ้งเดิมทีเดียวเรียกว่า “อำเภอโพหวี” ซึ่งตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ตำบลโพตลาดแก้ว อยู่ห่างจากจังหวัดลพบุรี ประมาณ 5 – 6 กิโลเมตร และที่ว่าการอำเภอสร้างเป็นศาลาตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำลพบุรี ทางทิศเหนือ เนื่องจากตัวที่ว่าการอำเภอโพหวีใกล้จังหวัดลพบุรีมากเกินไป ราษฎรที่อยู่ห่างไกลได้รับความเดือดร้อนในการติดต่องานทางราชการอำเภอ ทางราชการจึงพิจารณาย้ายตัวที่ว่าการอำเภอไปตั้งที่ บ้านคลองมะขามเทศ หมู่ที่ ๑ ตำบลท่าวุ้ง ซึ่งอยู่ห่างตัวที่ว่าการอำเภอเก่าประมาณ 4 กิโลเมตร และได้ตั้งชื่ออำเภอใหม่แห่งนี้ว่า “อำเภอท่าวุ้ง” ในปี พ.ศ.2455 และตรงที่สร้างอำเภอแห่งเดิมนั้นขณะนี้ชาวบ้านเรียกว่า ”ศาลาตาหลวง” เพราะมีศาลาหลังเก่าสร้างอยู่ที่นั่น และได้มีคำเล่าว่าหลวงแพ่งเป็นผู้สร้าง และในปัจจุบันได้เป็นวัดโพธิ์แก้ว และมีผู้สันนิษฐานว่าที่แห่งนี้ก็คือตัวที่ว่าการอำเภอโพหวีนั้นเอง ทางราชการเห็นว่าบริเวณที่ว่าการอำเภอปัจจุบันเป็นศูนย์กลางที่จะทำให้ราษฎรได้รับความสะดวกในการสัญจรไปมาและติดต่อกับทางการได้ดียิ่งขึ้นจึงได้พิจารณาย้ายตัวที่ว่าการอำเภอ มาตั้งในหมู่ที่ 1 ตำบลท่าวุ้งตั้งแต่นั้นมา

คำว่า “ท่าวุ้ง” หมายถึง ท่าน้ำที่เป็นคุ้งหรือเว้าเข้าไปโดยถูกน้ำเซาะเป็นคุ้งเป็นที่ราบตลิ่ง ไม่ชันมากนัก และคำว่าท่าวุ้งเป็นชื่อตำบลท่าวุ้งเมื่อมาตั้งที่ว่าการอำเภอขึ้นใหม่จึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอ โพหวีมาเป็นอำเภอท่าวุ้งเพื่อให้ตรงกับชื่อตำบลเพื่อเป็นการรักษาประวัติของตำบลไว้

“ท่าวุ้งมีมานานโบราณกล่าว เค้าได้เอาคลองน้ำมาทำชื่อ

คลองวกวนเว้าดั่งเขากระบือ แต่คนซื่อไม่คดตามเหมือนน้ำคลอง”

2. ลักษณะที่ตั้ง

อำเภอท่าวุ้งตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของอำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี บริเวณพิกัด ละติจูด 14.8158761 ลองจิจูด 100.511589 อยู่ห่างจากศาลากลางจังหวัด 15 กิโลเมตร ด้านหน้า ที่ว่าการอำเภอท่าวุ้งมีถนนหมายเลข 311 (ลพบุรี – สิงห์บุรี) ผ่านหน้าอำเภอ ด้านหลังมีแม่น้ำลพบุรีไหลผ่านอำเภอที่อยู่ในกลุ่มจังหวัดภาคกลางตอนบนกลุ่มที่ 2 อันประกอบด้วย จังหวัดลพบุรี จังหวัดอ่างทอง จังหวัดสิงห์บุรี และจังหวัดชัยนาท ซึ่งศักยภาพและลักษณะทางกายภาพเป็นแหล่งผลิตอาหารทางการเกษตร โดยมีประเด็นทางยุทธศาสตร์เป็นแหล่งผลิตและแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร การเชื่อมโยงการตลาดผลผลิตทางการเกษตรกับจังหวัดในพื้นที่ราบลุ่มภาคกลาง สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเหมาะสำหรับทำการเกษตร มีศักยภาพในการพัฒนาการผลิต และมีแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และประวัติศาสตร์ที่สำคัญมากมาย โดยมีวัดไลย์ และวัดเขาสมอคอนเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญตามประเด็นยุทธศาสตร์ เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์วัฒนธรรม

ภูมิประเทศของอำเภอท่าวุ้ง

อำเภอท่าวุ้ง มีเนื้อที่ 242 ตารางกิโลเมตร โดยประมาณ 151,763 ไร่ สภาพพื้นที่เป็นที่ราบลุ่มเหมาะแก่การทำการเกษตรทำนาและทำสวน มีแม่น้ำไหลผ่านสองสายคือ แม่น้ำลพบุรี และแม่น้ำบางขาม แม่น้ำลพบุรี ไหลมาจากแม่น้ำเจ้าพระยามาจากตำบลบางพุทรา อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี แม่น้ำบางขาม มาจากตำบลบ้านชี อำเภอบ้านหมี่ ไหลผ่านตำบลเขาสมอคอน ตำบลมุจลินท์ ไหลไปทางอำเภอเมืองลพบุรี ทางวัดมณีชลขันธ์ จังหวัดลพบุรี

2. เขตการปกครอง

อำเภอท่าวุ้ง แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 ตำบล 128 หมู่บ้าน

มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จำนวน 12 แห่ง

- เทศบาลตำบล จำนวน 5 แห่ง

- องค์การบริหารส่วนตำบล จำนวน 7 แห่ง

มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อ อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี

ทิศใต้ ติดต่อ อำเภอเมืองลพบุรี อำเภอบ้านแพรก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

และอำเภอไชโย จังหวัดอ่างทอง

ทิศตะวันตก ติดต่อ อำเภอเมืองสิงห์บุรี อำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห์บุรี และอำเภอไชโย จังหวัดอ่างทอง

ทิศตะวันออก ติดต่อ อำเภอเมืองลพบุรี

การปกครอง

อำเภอท่าวุ้ง มีพื้นที่การปกครอง 11 ตำบล 128 หมู่บ้าน

ลำดับที่	ตำบล	จำนวนหมู่บ้าน	ชื่อกำนัน
1.	บางลี่	16	นายวีระ พร้อมสุข
2.	บางคู้	15	นายคนอง เอมถมยา
3.	หัวสำโรง	15	นายอนัฐขวิชาฬ์ ท้วมวงษ์
4.	บางงา	13	นายสุพจน์ เพ็ชร์สุข
5.	เขาสมอคอน	13	นายธนัทรัช นามนาค
6.	ท่าวุ้ง	12	นายณรงค์ สารวิก
7.	บ้านเบิก	11	นายธเวช อยู่ประยงค์
8.	โพตลาดแก้ว	10	นายกิตติ โพธิ์ศรี
9.	มุจลินท์	9	นายทวีศักดิ์ วชิรศักดาเดช
10.	โคกสลุด	7	นายขุนพลแสวง มาเจริญ
11.	ลาดสาลี่	7	นายวินัย เรืองอยู่

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้น 12 แห่ง ดังนี้

ลำดับที่	ตำบล	ผู้บริหารท้องถิ่น
1.	เทศบาลตำบลท่าวุ้ง	นายเกรียงศักดิ์ เหลืองวิลัย
2.	เทศบาลตำบลท่าโขลง	นายสุรเสน กาลอินทร์
3.	เทศบาลตำบลโพตลาดแก้ว	นายสุนันท์ แจ้งวงษ์
4.	เทศบาลตำบลโคกสลุด	นายสัมพันธ์ ทับสกุล
5.	เทศบาลตำบลบางงา	นายพิบูลย์ โพธิสมภาพวงษ์
6.	องค์การบริหารส่วนตำบลท่าวุ้ง	นายณรงค์ศักดิ์ อยู่ยิ่ง
7.	องค์การบริหารส่วนตำบลบางคู้	นายณรงค์ กล่อมเกลา
8.	องค์การบริหารส่วนตำบลบางลี่	นายอาคม กลิ่นสกุล
9.	องค์การริหารส่วนตำบลหัวสำโรง	พ.อ.อ.สาโรช ประชากุล
10.	องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านเบิก	นายจำเนียร รุ่งเรือง
11.	องค์การบริหารส่วนตำบลเขาสมอคอน	นายเกษม ประภากร
12.	องค์การบริหารส่วนตำบลมุจลินท์	นายธวัชชัย บุญน้า

3. หน่วยงาน /ส่วนราชการ ในพื้นที่

3.1 ที่ทำการปกครองอำเภอท่าวุ้ง

3.2 สถานีตำรวจภูธรท่าวุ้ง

3.3 สถานีตำรวจภูธรท่าโขลง

3.4 สถานีตำรวจภูธรบ้านเบิก

3.5 สำนักงานเกษตรอำเภอท่าวุ้ง

3.6 สำนักงานสาธารณสุขอำเภอท่าวุ้ง

3.7 สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอท่าวุ้ง

3.8 สำนักงานท้องถิ่นอำเภอท่าวุ้ง

3.9 สำนักงานสัสดีอำเภอท่าวุ้ง

3.10 สำนักงานปศุสัตว์อำเภอท่าวุ้ง

3.11 สำนักงานสรรพากรพื้นที่สาขาท่าวุ้ง

3.12 สำนักงานที่ดินอำเภอท่าวุ้ง

3.13 ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอท่าวุ้ง

ธนาคารหรือสถานบันการเงิน

(1) ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร

(2) ธนาคารออมสิน

(3) ธนาคารกรุงไทย

(4) ธนาคารไทยพาณิชย์

4. ประชากร

จำนวนประชากร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2560 มีประชากรทั้งสิ้น 49,353 คน

ชาย 23,698 คน หญิง 25,655 คน จำนวนครัวเรือน 16,589 ครัวเรือน

- วัยเด็ก อายุแรกเกิด – 12 ปี จำนวน 6,220 คน

- วัยเรียน 13 – 22 ปี จำนวน 5,726 คน

- วัยทำงาน 23 – 60 ปี จำนวน 27,741 คน

- ผู้สูงอายุ 61 ปีขึ้นไป จำนวน 9,666 คน

- ความหนาแน่นประชากรเฉลี่ย 203.9 คน / ตารางกิโลเมตร

- แนวโน้มการประชาชนเมื่อเปรียบเทียบกับปีที่ผ่านมา มีจำนวนใกล้เคียง อยู่ในระดับปกติ การเพิ่มขึ้น หรือลดลงไม่มาก

- ประชากรแฝง เมื่อเทียบกับปีที่ผ่านมาอยู่ในระดับปกติ

- ประชากรประกอบอาชีพทางด้านการเกษตร และอาชีพรับจ้างพนักงานบริษัทเอกชนพื้นที่ใกล้เคียง

5. การศึกษา

(1) สถานศึกษา (ของรัฐ/เอกชน) จำนวน 40 แห่ง

- โรงเรียนประถมศึกษา จำนวน 28 แห่ง

- โรงเรียนระดับมัธยมศึกษา รวมโรงเรียนขยายโอกาส จำนวน 9 แห่ง

- โรงเรียนเอกชน จำนวน 3 แห่ง

(2) ห้องสมุด จำนวน 1 แห่ง

6. สาธารณสุข

การสาธารณสุข มีการให้บริการด้านสาธารณสุข โดยมีสถานบริการดังนี้

1. โรงพยาบาล ขนาด 60 เตียง มีจำนวน 1 แห่ง

2. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพชุมชน จำนวน 12 แห่ง

(อยู่ในความรับผิดชอบของกระทรวงสาธารณสุข 11 แห่ง)

(อยู่ในความรับผิดชอบของกระทรวงมหาดไทย 1 แห่ง อบต.เขาสมอคอน)

3. คลินิก จำนวน 9 แห่ง

7. ศาสนาและวัฒนธรรม

(1) ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ มีวัดทั้งสิ้น 39 แห่ง และศาลเจ้า 2 แห่ง

(2) วัฒนธรรมท้องถิ่นที่สำคัญ

- งานประเพณีแห่พระศรีอาริยเมตไตรย์ วัดไลย์ ตำบลเขาสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง ในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี ในปี 2561 กำหนดจัดงานระหว่างวันที่ 27 - 29 เมษายน 2561

8. การคมนาคม

ทางบก

- ถนนสายหลัก 4 เลน หมายเลข 311 (จ.สิงห์บุรี – จ.ลพบุรี)

เป็นถนนสายหลัก เชื่อมต่อระหว่างอำเภอกับอำเภอ และระหว่างอำเภอกับจังหวัด

- ถนนสายรอง 6 สาย เชื่อมระหว่างอำเภอ ตำบล หมู่บ้าน

ทางน้ำ

-

ทางอากาศ

-

9. ด้านเศรษฐกิจ

(1) การเกษตรกรรม

อำเภอท่าวุ้งมีพื้นที่การเกษตรทั้งสิ้น 131,435 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 86.60 ของพื้นที่ทั้งหมด ครอบครัวเกษตรกร มีจำนวน 7,971 ครอบครัว สภาพการผลิตพืชเกษตรที่สำคัญ แยกได้ ดังนี้

1. พื้นที่นาปลูกข้าว 128,206 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 97.04

2. พื้นที่ปลูกไม้ผลและไม้ยืนต้น 2,215 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 1.69

3. พื้นที่ปลูกพืชผัก 892 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 0.68

4. พื้นที่ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ 302 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 0.23

พื้นที่ปลูกข้าวปลอดสารพิษ จำนวน 2,500 ไร่

(2) ด้านการพาณิชย์

- โรงสีข้าวที่เข้าร่วมโครงการรับจำนำข้าวเปลือก

มีจำนวน 3 โรง

1.โรงสีธีรโชติเจริญกิจ ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 ตำบลท่าวุ้ง อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี

2.โรงสีโชควรลักษณ์รุ่งเรืองกิจ ตั้งอยู่หมู่ที่ 9 ตำบลโพตลาดแก้ว อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี

3.โรงสีทีเอ็มพีไลซ์มิลล์ ตั้งอยู่หมู่ที่ 9 ตำบลเขาสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี

สถานีบริการน้ำมัน มีสถานีน้ำมันเชื้อเพลิง จำนวน 15 แห่ง

สหกรณ์ มีสหกรณ์การเกษตร จำนวน 2 แห่ง

การบริการ - มีโรงแรม จำนวน 5 แห่ง

- มีสถานบริการตามมาตรา 3(4) จำนวน 1 แห่ง

ห้างสรรพสินค้าและร้านสะดวกซื้อ

- ห้างโลตัส 1 แห่ง ตั้งอยู่หมู่ที่ 7 ตำบลบางงา อำเภอท่าวุ้ง

- ห้างแม็คโคร 1 แห่ง ตั้งอยู่หมู่ที่ 7 ตำบลบางงา อำเภอท่าวุ้ง

- ร้านสะดวกซื้อ (7-11) 5 แห่ง

(2) ผลิตภัณฑ์ชุมชนและท้องถิ่น

ตุ๊กตาดินปั้น ม.11 ต.หัวสำโรง

กระเป๋าผ้าด้นมือ ม. 3 ต.มุจลินท์

ขนมเปียะ ม.7 ต.เขาสมอคอน

ทองม้วนแม่แม้นศรี ม.4 ต.หัวสำโรง

เครื่องดื่มน้ำเห็ดหลินจือ ม.10 ต.บ้านเบิก

ไข่เค็มดินสอพอง ใบเตย ม.10 ต.บางคู้

(10) ด้านสังคม มีโรงแรมในเขตพื้นที่จำนวน 5 แห่ง

ลำดับ	ชื่อ	สถานที่ตั้ง	จำนวนห้อง	เจ้าของ/ผู้จัดการ	เบอร์โทรศัพท์	เลขที่ใบอนุญาต/ระยะเวลา	หมายเหตุ
1	สบายโอเต็ล	83 หมู่ 6 ต.โพตลาดแก้ว	77 ประเภท 3	นายสมชาย เผ่าพงษ์ทอง	036-645200	1/2559 16 มี.ค.59 15 มี.ค.64	ระยะทาง 5 กม.
2	เอเซียนอินน์	124 หมู่ 7 ต. บางงา	18 ประเภท 1	นายวิชัย เทียนถาวร	088-5417636	2/2559 1๖ มี.ค.59 15 มี.ค.64	ระยะทาง 25 กม.
3	สวนไม้รีสอร์ท	101 หมู่ 8 ต. บ้านเบิก	14 ประเภท 2	นายสราวุธ ภู่ภักดี		9/5557 25 ก.ย.57 – 24 ก.ย.62	ระยะทาง 15 กม.
4	ทรายทองรีสอร์ท	60/1 หมู่ 8 ต. เขาสมอคอน	15 ประเภท 1	นางม้อย ด้วงทองสุข	081-8533233	37/5559 26 ก.ย.59 – 25 ก.ย.64	ระยะทาง 20 กม.
5	กริด-เกรส โฮมเสตย์	128 หมู่ 11 ต.ตำบลบางคู้	7 ประเภท 1	นายซ้อน เทพา	086-8024845	18/2559 30 ธ.ค.59- 29 ธ.ค.64	ระยะทาง7 กม.

สถานบริการ จำนวน 1 แห่ง

ลำดับ	ชื่อ	สถานที่ตั้ง	ประเภท	เจ้าของ/ผู้จัดการ	เบอร์โทรศัพท์	เลขที่ใบอนุญาต/ระยะเวลา	หมายเหตุ
1	ครัวแม่น้ำน้อย	365 หมู่ 1 ต. ท่าวุ้ง	มาตรา 3 (4)	นายบรรพรต อักเตี้ยม	089-3479356	/2560 ออก	กำลังดำเนินการ

สถานที่เล่นการพนัน (บ่อนไก่ และ สนามมวย)

ลำดับ	ชื่อ-สกุล (ผู้รับอนุญาต)	ที่อยู่	สถานที่ประกอบกิจการ	เบอร์โทรศัพท์	หมายเหตุ
1	นายสมาน คะหงวน	93 หมูที่ 2 ต.หัวสำโรง	โฉนดที่ดิน 4054 เลขที่ 60 ต.หัวสำโรง	089-0396922	บ่อนไก่
2	ร.ต.วัฒนชัย เกตุเพ็ชร	73/41 หมู่ 10 ต.ต้นโพธิ์ อ.เมือง จ.สิงห์บุรี	94/3 หมู่ 6 ตำบลบางงา	081-9911128	สนามมวย

(11) ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

- แม่น้ำลพบุรี

- แม่น้ำบางขาม

- โครงการแก้มลิงหนองสมอใส หมู่ที่ 11 ตำบลบางคู้ ขนาดพื้นที่ประมาณ 220 ไร่

- หนองลาดตะเพียน หมู่ที่ 9 ตำบลท่าวุ้ง ขนาดพื้นที่ประมาณ 90 ไร่

- หนองลาด หมู่ที่ 4 ตำบลบ้านเบิก ขนาดพื้นที่ประมาณ 250 ไร่

- หนองน้ำพล หมู่ที่ 11 ตำบลบางคู้ ขนาดพื้นที่ประมาณ 63 ไร่

- หนองช้างทะลุ หมู่ที่ 9 ตำบลบางลี่ ขนาดพื้นที่ประมาณ 80 ไร่

- โคกทะเล หมู่ที่ 5 ตำบลเขาสมอคอน ขนาดพื้นที่ 100 ไร่

สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญ ได้แก่

วัดไลย์

วัดไลย์ เป็นวัดตั้งอยู่ริมแม่น้ำบางขาม ในเขตเทศบาลตำบลท่าโขลง อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี สิ่งที่น่าสนใจ เช่น พระวิหาร ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบอยุธยาตอนต้น คือ มีลักษณะเจาะช่องผนังแทนหน้าต่าง ภายในมีพระประธานขนาดใหญ่ปางมารวิชัยลงรักปิดทอง มีซุ้มเรือนแก้วแบบพระพุทธชินราช จังหวัดพิษณุโลก ด้านหน้าและด้านหลังของพระวิหารมีภาพปูนปั้นเรื่องทศชาติ และเรื่องปฐมสมโพธิ ซึ่งนับว่าเป็นภาพประติมากรรมฝาผนังขนาดใหญ่ที่มีความสำคัญยิ่งชิ้นหนึ่งของชาติ นอกจากนี้ยังมีพระอุโบสถ และวิหารรูปมณฑปยอดปรางค์อยู่ใกล้ ๆ กับพระวิหารและพิพิธภัณฑ์ประจำวัด ซึ่งมีของเก่ามากมายให้ชม เช่น พระพุทธรูปเครื่องหมาย เครื่องลายคราม เครื่องมือเครื่องใช้สมัยโบราณ และอื่น ๆ อีกมากมาย ประเพณี ที่สำคัญ คือประเพณีชัก พระศรีอารียเมตไตย์ วัดไลย์ ในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี

วัดเขาสมอคอน

เขาสมอคอน อยู่ในเขต หมู่ที่ 2 ตำบลเขาสมอคอนไปตามเส้นทางสายลพบุรี – สิงห์บุรี ถึงกิโลเมตรที่ 18 เลี้ยวขวาเข้าไปอีก 12 กิโลเมตร เป็นเทือกเขาที่มีความสำคัญด้านประวัติศาสตร์ มีตำนานเก่าแก่เกี่ยวกับ

เขาสมอคอนอยู่หลายเรื่องที่น่าในใจจากหนังสืออักขรานุกรมภูมิศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน กล่าวไว้

“เขาสมอคอนนี้เป็นที่อยู่ของ สุกกทันตฤาษี อาจารย์ของพระเจ้ารามคำแหงมหาราชและพระยางำเมือง กษัตริย์เมืองพะเยา ซึ่งน่าจะเป็นราชวงศ์นองแส โยนก เชียงแสน ทั้งสองพระองค์ เพราะเมื่อทรงพระเยาว์ได้เสด็จมาศึกษาศิลปวิทยาที่เขาสมอคอนนี้ ซึ่งสมัยนั้นกษัตริย์เมืองลพบุรีก็เป็นราชวงศ์เดียวกัน”