ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบุรี ชื่อเดิม สถานีทดลองพืชสวนเพชรบุรี ก่อตั้งขึ้นตามมติคณะกรรมการบริหารนโยบายและแผนพัฒนาการเกษตรในการประชุมครั้งที่ 1/2526 เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2526 โดยมี นายเถลิง ธำรงนาวาสวัสดิ์ เป็นปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในขณะนั้น ได้มีมติให้กรมวิชาการเกษตร ตั้งศูนย์วิจัยการเกษตรสับปะรดและพืชสำคัญ เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรทางด้านการผลิต สับปะรดเข้าป้อนโรงงานอุตสาหกรรม ดังนั้น สถาบันวิจัยพืชสวน กรมวิชาการเกษตร จึงได้สำรวจพื้นที่และขอใช้ที่ดินราชพัสดุที่อยู่ในความดูแลของวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี จำนวนประมาณ 1,000 ไร่ และกรมธนารักษ์ ได้อนุญาตให้ใช้พื้นที่ดังกล่าวได้ ในวันที่ 1 ตุลาคม 2529 จึงได้ดำเนินการจัดตั้งสถานีทดลองพืชสวนเพชรบุรี เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2531 โดยใช้งบประมาณบุกเบิกพื้นที่และก่อสร้างอาคาร เป็นเงิน 9,000,000 บาท และเริ่มปลูกพืชทดลอง ตามแผนงานวิจัย ตั้งแต่เดือน พฤษภาคม 2533 ในปี 2545 รัฐบาลได้มีพระราชบัญญัติ ปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 กรมวิชาการเกษตรจึงมีการปรับปรุงโครงสร้างใหม่ด้วย และได้เปลี่ยนชื่อสถานีทดลองพืชสวนเพชรบุรี เป็นศูนย์บริการวิชาการด้านพืชและปัจจัยการผลิตเพชรบุรี ในปี พ.ศ. 2546 พร้อมทั้งปรับบทบาทภารกิจให้สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลและของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยกำหนดยุทธศาสตร์และการจัดการเป็น 5 ด้าน คือ

1. ด้านวิจัยและพัฒนา

2. ด้านการบริการวิชาการ

3. ด้านการถ่ายทอดเทคโนโลยีที่ถูกต้องและทันสมัย

4. ด้านการบังคับใช้กฎหมาย

5. ด้านอำนวยการ

สภาพพื้นที่ และลักษณะทั่วไป

ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบุรีตั้งอยู่เลขที่ 60 หมู่ 3 ต.สามพระยา อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี ที่ กม.22 ถนนเพชรเกษม แนวใหม่ (บายพาส) ชะอำ-ปราณบุรี มีระยะทางห่างจากกรุงเทพฯ 182 กิโลเมตร มีพื้นที่ทั้งหมด 958 ไร่ 53 ตารางวา แบ่งออกเป็นพื้นที่แปลงทดลองและขยายพันธุ์ 723 ไร่ พื้นที่สวนเดิม 47 ไร่ และพื้นที่สิ่งก่อสร้าง 188 ไร่ 53 ตารางวา

ลักษณะภูมิประเทศ

มีสภาพพื้นที่ค่อนข้างราบเรียบถึงลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อย สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 5 เมตร มีความลาดชัน 1-5 เปอร์เซ็นต์ จากด้านทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก-และทิศใต้ของพื้นที่ มีเนินเขาปันเกรณุอยู่ตอนกลางของพื้นที่ แต่ไม่มีอิทธิพลต่อสภาพภูมิประเทศ

ทรัพยากรดิน

ดินในศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบุรีมีลักษณะเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทราย ดินล่างส่วนใหญ่เกิดจาก การสลายตัวของหินแกรนิต เป็นดินที่มีอินทรียวัตถุต่ำ ความอุดมสมบูรณ์ต่ำ มีความเป็นกรดเล็กน้อย (pH 5.5-6.5)

ประกอบด้วยชุดดินที่สำคัญ คือ

1. ดินชุดหุบกะพง (Hq-SLB) เนื้อที่ประมาณ 795 ไร่ (83% ของพื้นที่ทั้งหมด)

2. ดินชุดโคราช (Kt-SLB) เนื้อที่ประมาณ 53 ไร่ (5.5%) ของพื้นที่ทั้งหมด

3. ดินชุดมาบบอน (Mb-SLB) เนื้อที่ประมาณ 23 ไร่ (2.4%)ของพื้นที่ทั้งหมด

4. ดินชุดตาคลี (Tk-SLB) ดินชุดหนองแก และอื่น ๆ เล็กน้อย (9.1%) ของพื้นที่ทั้งหมด

แหล่งน้ำ

ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบุรีมีอ่างเก็บน้ำเพื่อใช้อุปโภค บริโภค และการเกษตร โดยเป็นอ่างเก็บน้ำของกรมชลประทาน ทั้ง 2 แหล่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำหนองจิก เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่มีความจุ 2,000,000 ลูกบาศก์เมตร อยู่ทางด้าน ทิศตะวันตกของพื้นที่ และแหล่งที่ 2 อ่างเก็บน้ำห้วยยายลาว มีความจุ 120,000 ลูกบาศก์เมตร อยู่ทางทิศตะวันออกของพื้นที่

ลักษณะภูมิอากาศ

ที่ตั้งของศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรเพชรบุรีเป็นพื้นที่อับฝน (Rain Shadow) จึงมีปริมาณน้ำฝนต่ำ ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 16 ปี (2544-2559) เท่ากับ 1,013.38 มิลลิเมตรต่อปี ความชื้นสัมพัทธ์ 66.7% ภูมิอากาศจัดอยู่ในประเภท Tropical Savannah อุณหภูมิเฉลี่ย 28 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 37.9 องศาเซลเซียส อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 23.8 องศาเซลเซียส