ประวัติความเป็นมาของอำเภอเสริมงาม

อำเภอเสริมงาม เป็นอำเภอซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัดลำปาง เดิมอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอเกาะคา จากการบอกเล่าของพ่อแก้ว สัตตรัตนขจร ซึ่งได้รับการบอกเล่าอีกต่อหนึ่งจากพ่อหลวงใจ เทพก๋อง และพ่อขัน สร้อยข่าย ราษฎรบ้านดอนแก้ว (ซึ่งปัจจุบันได้ถึงแก่กรรมแล้ว) เล่าให้ว่า เมื่อสมัยโบราณเมืองเสริมแห่งนี้ได้มีชนชาติหนึ่งอาศัยเรียกว่า “ลั๊วะ” ได้ตั้งถิ่นฐานอยู่ในเมืองเสริมแห่งนี้มาก่อน มีจำนวนประชากรไม่มากนัก แต่บางกระแสก็กล่าวความจริงว่าในเมืองเสริมแห่งนี้ได้มีพวกชาวยองหรือชาวลื้อได้ตั้งถิ่นฐานในดินแดนแห่งนี้มาก่อน (จึงไม่ทราบแน่ชัดว่าคนทั้งสองกลุ่มนี้ใครอยู่ก่อนกันแน่) ต่อมาได้มี “คนไต” หรือ “คนไทย” ได้อพยพมาจากแคว้นหนองแส ได้แก่ เมืองยู เมืองยอง ตอนใต้ของประเทศจีน ซึ่งถูกพวกจีนรุกราน ได้อพยพถอยร่นมาตั้งถิ่นฐานอยู่ในเขตเมืองเสริมแห่งนี้เพิ่มมาขึ้น ตามลำดับ จนกลืนผู้อาศัยอยู่ก่อน คือพวกชนชาติ ลั๊วะ และชาวยองหายสาบสูญไปในที่สุด เมื่อมีพลเมืองเพิ่มมากขึ้น จึงได้เกิดมีผู้นำ เป็นเจ้าพระยาปกครองเมือง เมื่อมีเจ้าเมืองปกครองแล้วจึงได้ช่วยกันสร้างเมืองเล็กๆ ขึ้นเมืองหนึ่ง เรียกว่า “เมืองเสริม” ตามสภาพแวดล้อมของภูมิประเทศที่ตั้งอยู่บนแม่น้ำแม่เสริมนั่นเอง พระยาเจ้าเมืองท่านแรกชื่อเสียงอย่างไรไม่ปรากฏ ต่อมาบ้านเมืองได้เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองเกิดขึ้นส่วนกลาง กรุงเทพมหานคร ได้เปลี่ยนแปลงปรับปรุงการปกครองขึ้นใหม่ ส่วนกลางเป็นกระทรวง กรม กอง ส่วนท้องถิ่นเป็นมณฑล เป็นเมือง เป็นอำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน ออกเป็นสัดส่วนเหมาะสม เพื่อสะดวกต่อการปกครองบ้านเมืองยิ่งขึ้น เมืองเสริมซึ่งเป็นเมืองขนาดเล็ก ทางราชการเห็นควรที่จะจัดตั้งเป็นตำบลตามพระราชบัญญัติการปกครองใหม่โดยส่งเจ้าหน้าที่ระดับเมืองนครลำปาง กับเจ้าหน้าที่อำเภอเกาะคาสมัยนั้นออกมาสำรวจแบ่งเขตพื้นที่เมืองเสริมเป็นตำบล จากการบอกเล่าของนายประวัติ กาญจนดิษฐ์ ปลัดอำเภอเกาะคา สมัยนั้นเล่าว่า คณะเจ้าหน้าที่ระดับจังหวัด ระดับอำเภอเกาะคา ได้ออกเดินทางมาพักค้างแรมอยู่ที่วัด ทุ่งงามหลวง เพื่อสำรวจอาณาเขตเมืองเสริมและจัดแบ่งตำบล ณ วัดทุ่งงามหลวง หลังจากคณะได้ออกสำรวจพื้นที่แล้ว ได้กลับมาปรึกษากันและได้สรุปว่า ในเมืองเสริมแห่งนี้มีแม่น้ำสายเล็ก ๆ ๔ สาย ไหลผ่านพื้นที่ ได้แก่ น้ำแม่เลียง น้ำแม่เสริม น้ำแม่ลา และน้ำแม่ต๋ำ ไหลมาจบกันที่เขตบ้านทุ่งงามติดกับหมู่บ้านใกล้เคียง เช่น น้ำแม่เสริมมาบรรจบกับน้ำแม่ต๋ำ ตรงเขตบ้านสบเสริมกับบ้านทุ่งงามหลวง และมาบรรจบน้ำแม่เลียง ณ เขตบ้านทุ่งงามพัฒนา กับบ้านนาบอน เราเรียกตรงนั้นว่าสบเลียง และไหลไปผ่านบ้านแม่ต๋ำใต้ไหลไปบรรจบกับน้ำแม่วังที่บ้านสบต๋ำ ตำบลนาแส่ง อำเภอเกาะคา ในช่วงนี้เราเรียกน้ำแม่ต๋ำตลอดสาย แม่น้ำ ๔ สาย ในเขตเมืองเสริมจะมีน้ำแม่เสริมอยู่ตรงกลาง ตามปกติในการแบ่งเขตการปกครองท้องที่จึงได้อาศัยน้ำแม่เสริมเป็นหลัดในการจัดตั้งแบ่งเขตตำบล ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๓ ทางการมีความประสงค์ให้อำเภอต่างๆ ที่มีทั้งที่กว้างขวางและมีเขตตำบลอยู่ห่างจากที่ตั้งของอำเภอ หาทางขยับขยายตั้งเป็นกิ่งอำเภอ ประกอบกับเมืองเสริมมีอัตราการเพิ่มของประชากรมากขึ้น รายได้ของประชาชนเพิ่มมากขึ้น เพื่อความสะดวกในการปกครอง จึงเห็นสมควรให้จัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอใหม่ได้ ดังนั้นทางคณะข้าราชการอำเภอเกาะคา โดยมี นายพงเพชร จงกล นายอำเภอเกาะคา สมัยนั้นได้นำคณะกรรมการอำเภอออกประชุม กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ข้าราชการครูในพื้นที่ ณ ตำบลทุ่งงาม และได้แจ้งวัตถุประสงค์ในการจัดตั้งกิ่งอำเภอขึ้นที่เมืองเสริมแห่งนี้ สร้างความปิ ติยินดีเป็นอย่างมากให้กับสมาชิกที่เข้าร่วมประชุมในวันนั้นแล้วให้มีการกำหนดชื่อกิ่งอำเภอ โดยสมาชิกในที่ประชุมได้เสนอชื่อกิ่งอำเภอเพื่อร่วมกัน พิจารณาคัดเลือกหลายชื่อ ในที่ประชุมแสดงความคิดเห็นอย่างเป็นอิสระในมี่สุดก็ได้ข้อสรุปว่าให้นำเอาคำว่า “เสริม” ซึ่งเป็นคำนำหน้าชื่อตำบลเสริมซ้าย และ ตำบลเสริมขวา มารวมกันกับคำว่า “งาม” ที่เป็นคำลงท้ายของตำบลทุ่งงาม เป็นชื่อ “กิ่งอำเภอเสริมงาม” เมื่อได้ชื่อกิ่งอำเภอแล้ว ก็พิจารณาเลือกสถานที่ตั้งกิ่งอำเภอต่อเนื่องกันในเวลานั้นเลยได้มีผู้เสนอสถานที่จะตั้งกิ่งหลายแห่งด้วยกัน ในที่สุดมีมติที่ประชุมออกมาให้เลือกเอาสถานที่ที่เป็นศูนย์กลางของพื้นที่สามตำบลเป็นสถานที่ตั้งที่ว่าการอำเภอเสริมงาม ก็คือที่ตั้งที่ว่าการอำเภอเสริมงามตั้งอยู่ปัจจุบันนั่นเอง

ข้อมูลอำเภอเสริมงาม

- สภาพทั่วไป

ตำแหน่งที่ตั้ง

- อำเภอเสริมงามเป็นอำเภออยู่ห่างทิศตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัดลำปาง เดิมอยู่ในเขตการปกครองอำเภอเกาะคา ได้รับยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อวันที่ ๒๑ สิงหาคม ๒๕๑๘

อาณาเขตติดต่อ

- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูนและอำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง

- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสบปราบและอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง

- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเกาะคาและอำเภอสบปราบ จังหวัดลำปาง

- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน

อำเภอเสริมงาม มีเนื้อที่ประมาณ ๖๓๑.๗๒๗ ตารางกิโลเมตรหรือ ๓๙๔,๘๒๙ ไร่

ลักษณะภูมิประเทศ

- สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาประมาณ ร้อยละ ๕๐ พื้นที่ดินดอนประมาณ ร้อยละ ๒๐ พื้นที่ภูเขาและที่ดินดังกล่าวส่วนใหญ่ตั้งอยู่บริเวณทางทิศตะวันตกของอำเภอในเขตตำบลเสริมขวา และบริเวณตอนกลางค่อนไปทางทิศใต้ของอำเภอ มีกลุ่มดินตื้นประมาณร้อยละ ๒๓ ในพื้นที่ทางทิศตะวันออกและบริเวณตอนกลางของอำเภอ มีกลุ่มดินนา ประมาณร้อยละ ๗ การคมนาคม อำเภอเสริมงามสามารถติดต่อระหว่างจังหวัด – อำเภอ โดยอาศัยทางหลวง หมายเลข ๑๒๗๔ สายเกาะคา – ลี้

การปกครอง

อำเภอเสริมงามแบ่งเขตการปกครองตาม พ.ร.บ. ลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. ๒๔๕๗ เป็น ๔ ตำบล ๔๒ หมู่บ้าน ดังนี้

ตำบลทุ่งงาม มี ๑๑ หมู่บ้าน คือ

หมู่ที่ ๑ บ้านแม่กึ๊ด หมู่ที่ ๒ บ้านนาบอน

หมู่ที่ ๓ บ้านทุ่งงาม หมู่ที่ ๔ บ้านมั่ว

หมู่ที่ ๕ บ้านสาแล หมู่ที่ ๖ บ้านดอนแก้ว

หมู่ที่ ๗ บ้านใหม่ หมู่ที่ ๘ บ้านดอนงาม

หมู่ที่ ๙ บ้านห้วยส้ม หมู่ที่ ๑๐ บ้านแม่ต๋ำใต้

หมู่ที่ ๑๑ บ้านทุ่งงามพัฒนา

ตำบลเสริมซ้าย มี ๑๐ หมู่บ้าน คือ

หมู่ที่ ๑ บ้านแม่ต๋ำ หมู่ที่ ๒ บ้านสบแม่ทำ

หมู่ที่ ๓ บ้านนาจะลา หมู่ที่ ๔ บ้านนาไผ่

หมู่ที่ ๕ บ้านท่าโป่ง หมู่ที่ ๖ บ้านนาเดา

หมู่ที่ ๗ บ้านน้ำหลง หมู่ที่ ๘ บ้านนาสันติสุข

หมู่ที่ ๙ บ้านดงหนองจอก หมู่ที่ ๑๐ บ้านนางอย

ตำบลเสริมกลาง มี ๙ หมู่บ้าน คือ

หมู่ที่ ๑ บ้านโป่งน้ำร้อน หมู่ที่ ๒ บ้านกิ่วห้วยเบิก

หมู่ที่ ๓ บ้านสันโป่ง หมู่ที่ ๔ บ้านเหล่ายาว

หมู่ที่ ๕ บ้านศรีลังกา หมู่ที่ ๖ บ้านฮ่องฮี

หมู่ที่ ๗ บ้านนาเอี้ยง หมู่ที่ ๘ บ้านทุ่งต๋ำ

หมู่ที่ ๙ บ้านสบเสริม

ตำบลเสริมขวา มี ๑๒ หมู่บ้าน คือ

หมู่ที่ ๑ บ้านปงหลวง หมู่ที่ ๒ บ้านปงแพ่ง

หมู่ที่ ๓ บ้านปงป่าป๋อ หมู่ที่ ๔ บ้านทุ่งไผ่

หมู่ที่ ๕ บ้านแม่ผึ้ง หมู่ที่ ๖ บ้านแม่เลียงพัฒนา

หมู่ที่ ๗ บ้านแม่เลียง หมู่ที่ ๘ บ้านปงหัวทุ่ง

หมู่ที่ ๙ บ้านปงแล้ง หมู่ที่ ๑๐ บ้านแม่ฮ้อม

หมู่ที่ ๑๑ บ้านปงประดู่ หมู่ที่ ๑๒ บ้านห้วยหลวง