• ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไปของอำเภอ ประกอบด้วย 1.1 ความเป็นมาของอำเภอ คำว่า “จอมพระ” เป็นชื่อหมู่บ้าน ปัจจุบันตั้งอยู่ทางทิศใต้ของที่ว่าการอำเภอจอมพระ ตั้งอยู่ห่างจากตัวที่ว่าการอำเภอประมาณ 2 กม. และเป็นชื่อของตำบลจอมพระ ซึ่งตั้งจากชื่อปราสาทจอมพระ เหตุที่เอาชื่อ ”จอมพระ” มาตั้งเป็นอำเภอ ไม่มีหลักฐานอ้างอิง สันนิษฐานว่า เมื่อประมาณ 300 ปีเศษ ชนเผ่าส่วย ได้อพยพมาจากเมืองอัตปือแสนแป แคว้นนครจำปาศักดิ์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ได้เดินทางมาพบปราสาทหินศิลาแลง มีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่ภายในปราสาท จึงพากันมาตั้งบ้านเรือนในบริเวณนี้ ปราสาทหินนี้ ถือเป็น ปูชณียสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งของอำเภอจอมพระ ปัจจุบันอยู่ในวัดป่าปราสาทจอมพระ ชุมชนบ้านดงบัง หมู่ที่ 4 เทศบาลตำบลจอมพระ อำเภอจอมพระ ปัจจุบันตั้งอยู่ในเขตท้องที่ตำบลจอมพระ หมู่ที่ 6 ตำบลจอมพระ อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์ เดิมอำเภอจอมพระอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอท่าตูม ต่อมากระทรวงกระทรวงมหาดไทย ได้ยกฐานะเป็นกิ่งอำเภอจอมพระ เมื่อ พ.ศ. 2502 และได้ตั้งเป็น “อำเภอจอมพระ” เมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม 2508 1.2 คำขวัญอำเภอ จอมพระเมืองเก่า เล่าลือปราสาทหิน ถิ่นงามวัฒนธรรม เลิศล้ำผ้าไหม สะอาดใสลำน้ำชี เกษตรอินทรีย์เป็นเลิศ ก่อเกิดข้าวหอมมะลิ 1.3 ข้อมูลสภาพทั่วไปและการวิเคราะห์สถานการณ์ในปัจจุบัน 1) แผนที่อำเภอจอมพระ 2) ที่ตั้ง ที่ว่าการอำเภอจอมพระ ปัจจุบันตั้งอยู่ในท้องที่ตำบลจอมพระ หมู่ที่ 6 บ้านกระทุ่ม ตั้งอยู่ทิศตะวันออกของจังหวัดสุรินทร์ ห่างจากจังหวัดสุรินทร์ตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 214 ระยะทาง 27 กิโลเมตร ห่างจากกรุงเทพมหานคร โดยทางรถยนต์ ประมาณ 478 กิโลเมตร มีพื้นที่การปกครอง 429 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 205,625 ไร่ 3) อาณาเขต ทิศเหนือ ติดต่อกับ อำเภอท่าตูม สนม จ.สุรินทร์ โดยมีลำห้วยลึกจริงเป็นแนวแบ่งเขต ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองฯ และเขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์ โดยมีลำห้วยระวีเป็นแนวแบ่งเขต ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอศีขรภูมิ จ.สุรินทร์ โดยมีลำห้วยเป็นแนวแบ่งเขต ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสตึก อำเภอกระสัง จ.บุรีรัมย์ โดยมีลำน้ำชีไว้เป็นระยะเป็นแนวแบ่งเขต 4) ลักษณะภูมิประเทศ สภาพพื้นที่ เป็นที่ราบลุ่มโดยทั่วไปเป็นที่ราบลุ่ม ลาดต่ำจากด้านทิศตะวันออกไปทางทิศตะวันตกบริเวณ ตำบลบุแกรง บ้านผือและตำบลจอมพระ กว้างประมาณ 10 กิโลเมตร ลาดไปทางทิศตะวันตก ผ่านเขตเทศบาลตำบลจอมพระ ไปออก ตำบลเมืองลีง ลุ่มระวี ฤดูฝนจะมีน้ำท่วมทุกปี ทำให้พืชผลทางการเกษตรของเกษตรกรได้รับความเสียหายเป็นประจำทุกปี 5) คุณภาพดิน ส่วนใหญ่เป็นดินละเอียด บางแห่งเป็นดินลูกรัง ดินดาน หรือดินร่วนปนทราย ชนิดและสมรรถนะของดินของพื้นที่อำเภอจอมพระ ประกอบด้วยชุดดิน จำนวน 6 ชนิด คือ - ดินชุดร้อยเอ็ด - ดินชุดร้อยเอ็ดค่อนข้างเหนียว - ดินชุดโคราช - ดินชุดเชียงใหม่ - ดินชุดเรณู - ดินชุด Alluvial complex 6) ภูมิอากาศและปริมาณการกระจายตัวของฝน มีลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบมรสุม มี 3 ฤดู คือ 1. ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือน กุมภาพันธ์ - เมษายน ในช่วงปลายเดือนเมษายน จะมีอุณหภูมิสูง เฉลี่ย 30 องศาเซลเซียส 2. ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน – มกราคม อุณหภูมิเฉลี่ย 23 องศาเซลเซียส 3. ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคม - ตุลาคม ปริมาณการกระจายตัวของฝน จากสถิติน้ำฝนย้อนหลัง พบว่าอำเภอจอมพระ มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,100 – 1,300 มิลลิเมตรต่อปี ปริมาณน้ำฝนที่เริ่มมีมากเพียงพอที่จะเพาะปลูก จะอยู่ในช่วงเดือนพฤษภาคม และจะประสบสภาวะฝนแล้งหรือฝนทิ้งช่วงในเดือน กรกฎาคม - สิงหาคม ของทุกปี อุณหภูมิเฉลี่ย 27 องศาเซลเซียส 7) การปกครอง อำเภอจอมพระ แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 9 ตำบล 105 หมู่บ้าน - เทศบาล จำนวน 3 แห่ง คือ 1. เทศบาลตำบลจอมพระ จำนวนหมู่บ้าน 5 หมู่บ้าน ( 5 ชุมชน) 2. เทศบาลตำบลบุแกรง จำนวนหมู่บ้าน 15 หมู่บ้าน 3. เทศบาลตำบลกระหาด จำนวนหมู่บ้าน 9 หมู่บ้าน - องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) จำนวน 7 แห่ง คือ 1. อบต. จอมพระ จำนวนหมู่บ้าน 12 หมู่บ้าน 2. อบต. เมืองลีง จำนวนหมู่บ้าน 18 หมู่บ้าน 3. อบต. หนองสนิท จำนวนหมู่บ้าน 10 หมู่บ้าน 4. อบต. เป็นสุข จำนวนหมู่บ้าน 10 หมู่บ้าน 5. อบต. ชุมแสง จำนวนหมู่บ้าน 7 หมู่บ้าน 6. อบต. บ้านผือ จำนวนหมู่บ้าน 11 หมู่บ้าน 7. อบต. ลุ่มระวี จำนวนหมู่บ้าน 10 หมู่บ้าน 8) ครัวเรือนและประชากร ครัวเรือนทั้งสิ้น 15,068 ครัวเรือน ประชากร 60,325 คน แยกเป็นชาย 30,239 คน หญิง 30,086 คน จำนวนครัวเรือนและประชากรจำแนกรายตำบล ดังนี้ ตำบล/เทศบาล ครัวเรือน ประชากร ชาย หญิง รวม จอมพระ 1,987 5,574 5,761 11,335 เมืองลีง 2,550 5,203 5,114 10,317 กระหาด 925 1,979 1,924 3,903 บุแกรง 1,925 3,845 3,869 7,714 หนองสนิท 1,571 3,469 3,438 6,907 บ้านผือ 1,295 2,709 2,655 5,364 ลุ่มระวี 1,139 2,391 2,350 4,741 ชุมแสง 1,121 2,466 2,393 4,859 เป็นสุข 1,215 2,603 2,582 5,185 รวม 9 ตำบล 15,068 30,239 30,086 60,325 ที่มา : ข้อมูลจากฐานข้อมูลสำนักบริหารงานทะเบียน กรมการปกครอง ณ เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2559 9) การคมนาคม การคมนาคมระหว่างอำเภอ - จังหวัด มี 2 ทาง คือ ทางหลวงสายสุรินทร์ – ร้อยเอ็ด (214) และ ทางหลวงสายจอมพระ – บุรีรัมย์ (2378) การคมนาคมระหว่างอำเภอกับอำเภอ คือ ถนนการสัญจรไปมาสะดวกพอสมควร เป็นถนนลาดยาง มี 5 เส้นทาง คือ - สายอำเภอจอมพระ – อำเภอสนม - สายอำเภอจอมพระ – อำเภอศีขรภูมิ - สายอำเภอจอมพระ – อำเภอท่าตูม - อำเภอจอมพระ – อำเภอเมืองสุรินทร์ - สายอำเภอจอมพระ - อำเภอสตึก การคมนาคมระหว่างหมู่บ้าน ถนนบางสายลงลูกรัง บางสายเป็นถนนคอนกรีต หรือลาดยาง การสัญจรไปมาได้รับความสะดวกพอสมควรในช่วงฤดูแล้ง บางสายเมื่อย่างเข้าฤดูฝนจะทำให้การสัญจรลำบากพอสมควร 10) เศรษฐกิจและการประกอบอาชีพ ด้านเกษตรกรรม อำเภอจอมพระมีพื้นที่ทั้งหมด 197,864 ไร่ ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา ทำสวน ปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ โดยมีพื้นที่ทำการเกษตรทั่วไป 35,656 ไร่ ทำนาปลูกข้าวหอมมะลิจำนวน 160,875 ไร่ ผลผลิตเฉลี่ย 432 กิโลกรัม/ไร่ ปลูกไม้ยืนต้น 1,333 ไร่ ด้านอุตสาหกรรม มีโรงงานอุตสาหกรรมที่ได้รับอนุญาตให้ดำเนินการและประกอบการดังนี้ - ตำบลจอมพระ มีโรงสีข้าวขนาดใหญ่ จำนวน 2 แห่ง มีโรงงานสร้างเสาคอนกรีต จำนวน 1 แห่ง - ตำบลหนองสนิท มีโรงงานสร้างเสาคอนกรีต จำนวน 1 แห่ง ด้านการพาณิชย์ มีสถานที่ที่ได้รับอนุญาตดำเนินการและประกอบการ ดังนี้ - สถานีบริการน้ำมันเชื้อเพลิง จำนวน 3 แห่ง - ธนาคาร 2 แห่ง (ธนาคารกรุงไทย, ธกส.) และสหกรณ์การเกษตรอำเภอจอมพระ 1 แห่ง - สถานธนานุบาล 1 แห่ง 11) การศึกษา ด้านการศึกษา มีโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาสุรินทร์ เขต 1 แยกเป็น - โรงเรียนมัธยมศึกษา จำนวน 4 แห่ง - โรงเรียนระดับประถมศึกษา จำนวน 30 แห่ง - โรงเรียนขยายโอกาสตั้งแต่ระดับประถมศึกษา – มัธยมศึกษา จำนวน 13 แห่ง - มีศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก จำนวน 22 แห่ง 12) ศาสนาและวัฒนธรรม - ศาสนา ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ - วัฒนธรรมและประเพณี 1. ด้านการวัฒนธรรม ประชาชนส่วนใหญ่มีการใช้ภาษาท้องถิ่น เช่น เขมร ลาว กวย (ส่วย) ในการติดต่อสื่อสาร 2. ด้านประเพณี ประเพณีส่วนใหญ่ที่ปฏิบัติ จัดทำกันมาโดยตลอด คือ บุญกฐิน บุญบั้งไฟ การทำบุญเข้าพรรษา แซนโฎนตา กวนข้าวทิพย์ ตักบาตรเทโว สารท ลอยกระทง ทำบุญสู่ขวัญข้าว สงกรานต์ รำแม่มด(รำแกลมอ) ทำบุญบวชป่าชุมชน 13) การสาธารณสุข ด้านการสาธารณสุข ประชาชนส่วนมากในเขตพื้นที่เป็นโรคทางเดินหายใจ ความดันโลหิตสูง โรคระบบย่อยอาหาร เบาหวาน และโรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อและข้อ ส่วนผู้ป่วยในโรงพยาบาล ได้แก่ อุจจาระร่วง (อัตราป่วย 1,572.48 ต่อแสนประชากร) เป็นอันดับแรก ความดันโลหิตสูง ระบบทางเดินปัสสาวะ เบาหวาน กระเพาะอาหาร และปอดบวม การรักษาพยาบาลส่วนใหญ่ผู้ที่เป็นโรคจะไปรักษาที่โรงพยาบาล และสถานีอนามัยประจำตำบลที่อยู่ใกล้ที่สุด หากโรคไม่ร้ายแรงก็จะจัดหายามารับประทานเอง มีการให้บริการสาธารณสุข โดยมีสถานบริการ ดังนี้ - โรงพยาบาลขนาด 60 เตียง จำนวน 1 แห่ง - สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ จำนวน 1 แห่ง - สถานีอนามัยตำบล จำนวน 11 แห่ง - คลีนิกเอกชน จำนวน 3 แห่ง - ร้านขายยาแผนปัจจุบัน จำนวน 4 แห่ง 14) แหล่งน้ำที่สำคัญ แหล่งน้ำสำคัญที่สามารถเก็บกักน้ำได้ตลอดปี มี 35 แห่ง คือ อ่างเก็บน้ำบ้านขาม ตำบลบุแกรง ฝายน้ำล้นบ้านปะ ตำบลจอมพระ หนองน้ำ 4 แห่ง ตำบลหนองสนิท ทำนบบ้านเป็นสุข อ่างเก็บน้ำบ้านบอระเพ็ด ตำบลเป็นสุข หนองน้ำ 7 แห่ง ตำบลชุมแสง หนองน้ำ 8 แห่ง ตำบลกระหาด หนองน้ำ 2 แห่ง ตำบลลุ่มระวี หนองน้ำ 10 แห่ง ตำบลเมืองลีง หนองน้ำ 4 แห่ง แต่แหล่งน้ำทั้งหมดนี้ อำนวยผลประโยชน์ไห้แก่เกษตรกรได้เพียง 35 หมู่บ้าน ที่อยู่อาศัยรอบๆอ่างเก็บน้ำเท่านั้น ในขณะที่อำเภอจอมพระ มีทั้งหมด 105 หมู่บ้าน ลำห้วย มี 7 แห่ง คือ ลำชี ห้วยระวี ห้วยลึก ห้วยนางเลา ห้วยน้อย ห้วยอาโปง และห้วยสำโรง ลำห้วยทั้งหมด จะมีสภาพตื้นเขิน เมื่อย่างเข้าฤดูร้อน ใช้ประโยชน์ได้เป็นบางฤดู 15) สถานที่ท่องเที่ยว สถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญในท้องถิ่น คือ 1. ปราสาทจอมพระ สวนสาธารณะหนองคู ตำบลจอมพระ อำเภอจอมพระ 2. ลำชี ตำบลเมืองลีง 3. โพนเรียง (จอมปลวก) บ้านเมืองลีง บ้านหลุมดิน ตำบลเมืองลีง อำเภอจอมพระ 4. อ่างเก็บน้ำห้วยระหาร บ้านขาม ตำบลบุแกรง 5. หมู่บ้านเกษตรอินทรีย์ บ้านกอกคำแสง ตำบลลุ่มระวี, บ้านว่าน ตำบลบุแกรง , บ้านกันโจรง ตำบลกระหาด, บ้านโนงิ้ว ตำบลหนองสนิท อำเภอจอมพระ 6. แหล่งสืบค้นทางประวัติศาสตร์วัดชัยศิลานิมิต บ้านจบก ตำบลบ้านผือ อำเภอจอมพระ 16) ภาษาและการสื่อสาร เนื่องจากประชากรส่วนใหญ่ของอำเภอจอมพระ ประกอบด้วยกลุ่มชาติพันธุ์หลายภาษา กลุ่มภาษาที่ใช้ในการสื่อสารจึงมีหลากหลาย ได้แก่ ภาษาไทย ภาษากูย/กวย ภาษาเขมร ภาษาลาว โดยมีประชากรที่พูดภาษากูย/กวย ประมาณร้อยละ 45 ประชากรที่ใช้ภาษาเขมร ประมาณร้อยละ 30 ประชากรที่ใช้ภาษาลาว ประมาณร้อยละ 22 1.4 วิสัยทัศน์และประเด็นยุทธศาสตร์ของแผนพัฒนาจังหวัดสุรินทร์ (พ.ศ. 2561 – 2564) วิสัยทัศน์ (Vision) “เมืองเกษตรอินทรีย์ วิถีช้างไทย ผ้าไหมสุรินทร์ สู่สากล” “ Organic Silk Route City Of Thailand Surin Elephant Internationnally” ประเด็นยุทธศาสตร์ของจังหวัด (Strategig Issues) 1. ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาศักยภาพภาคการเกษตรและอุตสาหกรรม การเกษตรเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม 2. ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ การค้า การลงทุน และการท่องเที่ยว 3. ยุทธศาสตร์ด้านการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน 4. ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาคนและสังคมเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตบนพื้นฐานความเสมอภาค 5. ยุทธศาสตร์ด้านการเสริมสร้างความมั่นคงชายแดน